ដោះលែង ទេព វន្នី៖ ការឃុំខ្លួនរយៈពេល២ឆ្នាំគឺយូរពេកហើយ
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨
សកម្មជនដីធ្លីដ៏មានប្រជាប្រិយភាពមួយរូបគឺអ្នកស្រី ទេព វន្នី បានចេញមុខក្នុងការតវ៉ាសម្រាប់សហគមន៍របស់អ្នកស្រី ដើម្បីជំទាស់នឹងការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ និងការរំលោភបំពានសិទ្ធិផ្សេងៗ ដែលកើតមានលើប្រជាពលរដ្ឋសហគមន៍បឹងកក់ នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ ការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់អ្នកស្រី បានធ្វើឱ្យអ្នកស្រីក្លាយជាអ្នកតស៊ូមតិដ៏មានឥទ្ធិពលមួយរូបក្នុងការទាមទាររកយុត្តិធម៌ មិនសម្រាប់តែការផ្លាស់ប្ដូរបញ្ហាប្រឈមដោយសហគមន៍របស់អ្នកស្រីប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងយុត្តិធម៌សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូបផងដែរ។
ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានបញ្ឈប់ភាពសកម្មរបស់អ្នកស្រី អស់រយៈពេល២ឆ្នាំមកហើយ និងបានឃុំខ្លួនអ្នកស្រីតាំងពីពេលនោះមក ពាក់ព័ន្ធនឹងបទចោទនិងការផ្ដន្ទាទោសមិនត្រឹមត្រូវមួយចំនួន នៅក្នុងសវនាការដែលមិនមានភ័ស្ដុតាងដាក់បន្ទុកគួរឱ្យជឿទុកចិត្តបាន។ អ្នកស្រីកំពុងអនុវត្តទោសជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២ឆ្នាំ នៅមណ្ឌលអប់រំកែប្រែទី២ (ម២) នៃពន្ធនាគារព្រៃសរ ដែលស្ថិតនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
ចិត្តរបស់ខ្ញុំគឺនៅតែក្លាហាន។ ខ្ញុំស្រេកឃ្លានយុត្តិធម៌។ ខ្ញុំស្រេកឃ្លានសន្តិភាព
នៅខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦ អ្នកស្រីត្រូវបានចាប់ខ្លួន អំឡុងពេលតវ៉ាដោយអហិង្សាមួយ ក្នុងការទាមទារឱ្យមានការដោះលែង អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ ហើយត្រូវបានចោទប្រកាន់ជាបន្តបន្ទាប់លើបទចោទ ដែលអសកម្មអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយ ដែលក្នុងនោះមានការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សា នៅក្នុងការតវ៉ាពីបញ្ហាជម្លោះដីធ្លី តាំងពីឆ្នាំ២០១៣។
នេះជាការជាប់ពន្ធនាគារលើកទី៣របស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១មក ប៉ុន្តែនេះជាលើកទី១ដែលអ្នកស្រី ត្រូវជាប់ពន្ធនាគារតែម្នាក់ឯងដោយគ្មានសកម្មជនផ្សេងទៀត។ អ្នកស្រី ត្រូវបានឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគាររយៈពេល៧៣០ថ្ងៃមកហើយ និងត្រូវរស់នៅដាច់ដោយឡែកពីព្រឹត្តិការណ៍ច្របូកច្របល់ផ្សេងៗស្ដីពី ការបង្ក្រាបទៅលើគ្រប់ទម្រង់នៃអ្នកមានគំនិតជំទាស់ពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ប៉ុន្តែចក្ខុវិស័យនៃភាពសកម្មដ៏ក្លាហានរបស់អ្នកស្រីគឺ នៅតែខ្លាំងក្លាជានិច្ច។
អ្នកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ចិត្តរបស់ខ្ញុំគឺនៅតែក្លាហាន។ ខ្ញុំស្រេកឃ្លានយុត្តិធម៌។ ខ្ញុំស្រេកឃ្លានសន្តិភាព។” អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ ប្រសិនបើខ្ញុំមិនទាន់ទទួលបានសន្តិភាព ឬយុត្តិធម៌ទេ នោះបញ្ហានេះនៅតែជំរុញឱ្យខ្ញុំ ធ្វើកិច្ចការនេះឱ្យបានជោគជ័យ។ ខ្ញុំមិនខ្វល់ពីខ្លួនខ្ញុំដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងពន្ធនាគារនោះទេ”។
ការបណ្ដេញចេញ
អ្នកស្រី ទេព វន្នី និងក្រុមគ្រួសារ បានផ្លាស់ប្ដូរពីខេត្តកំពង់ស្ពឺ មករស់នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ដើម្បីស្វែងរកជីវិតល្អប្រសើរមួយដោយស្វែងរកផ្ទះថ្មីមួយ នៅជាយបឹងធំជាងគេក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ គឺបឹងកក់។ បឹងនេះគឺជាបេះដូងនៃសហគមន៍ និងជាប្រភពធម្មជាតិមួយនៃជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង៤០០០ គ្រួសារ ដែលកំពុងរស់នៅលើជាយនៃផ្ទៃបឹង។
ជីវិតរីករាយនៅតំបន់បឹងកក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរក្នុងឆ្នាំ២០០៧ នៅពេលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចុះកិច្ចសន្យាជួលបឹង និងដីនៅព័ទ្ធជុំវិញតំបន់បឹងកក់ ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនមួយដែលមានម្ចាស់ជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពី គណបក្សកាន់អំណាចគឺលោកឧកញ៉ា ឡៅ ម៉េងឃីន។
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានទទួលប្រាក់ចំនួន៧៩លានដុល្លារពីការជួលនេះ។ ប្រជាពលរដ្ឋជាង៤០០០គ្រួសារទាំងនោះ មិនដែលត្រូវបានពិភាក្សា ហើយការវាយតម្លៃពីផលប៉ះពាល់លើបរិស្ថានក៏មិនត្រូវបានធ្វើឡើងផងដែរ។ ដោយគ្មានការព្រមានផ្សេងៗ ការអភិវឌ្ឍន៍ក៏បានចាប់ផ្ដើមដោយការលុបបឹង ដើម្បីអភិវឌ្ឍតំបន់បឹងកក់ឱ្យក្លាយជាលំនៅដ្ឋានថ្មី និងទីក្រុងមជ្ឈមណ្ឌលជំនួញ។
ពេលនោះប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់បឹងកក់ រួមទាំងអ្នកស្រី ទេព វន្នី បានចាប់ផ្ដើមមើលឃើញផ្ទះរបស់ពួកគាត់ កំពុងត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញដោយគ្រឿងចក្រឈូសឆាយឬរុញដី ខណៈដែលប្រជាពលរដ្ឋកំពុងរស់នៅខាងក្នុង ឬក៏ត្រូវបានលិចលង់ដោយទឹកបឹងដែលត្រូវបានលុប។
ស្រ្តីនៅជួរមុខ
ប្រសិនបើយើងមិនធ្វើការតវ៉ា នោះយើងនឹងបាត់បង់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាង៖ មិនថាអនាគតកូនចៅរបស់យើង ដីធ្លីរបស់យើង គឺបាត់បង់ទាំងអស់។
អ្នកស្រី ទេព វន្នី ត្រូវបានជំរុញឱ្យក្លាយទៅជាសកម្មជន ដោយសារតែការបដិសេធរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការផ្ដល់សំណង ឬជម្រើសនៃការតាំងទីលំនៅថ្មីសមរម្យ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋតំបន់បឹងកក់ដែលរងផលប៉ះពាល់ពីការអភិវឌ្ឍន៍។ ដោយសារអ្នកស្រីនិងក្រុមគ្រួសារធ្លាប់មានបទពិសោធន៍នៃការបាត់បង់ដីធ្លីនៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលត្រូវបានរឹបអូសយកដោយលោកឧកញ៉ាធ្វើមុខជំនួញលើស្ករអំពៅ អ្នកស្រីក៏បានប្ដេជ្ញាចិត្តថា មិនឱ្យរឿងនេះកើតមានឡើងម្ដងទៀតនោះទេ។
អ្នកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ប្រសិនបើយើងមិនធ្វើការតវ៉ា នោះយើងនឹងបាត់បង់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាង៖ មិនថាអនាគតកូនចៅរបស់យើង ដីធ្លីរបស់យើង គឺបាត់បង់ទាំងអស់”។
អ្នកស្រី ទេព វន្នី បានចំណាយពេល១០ឆ្នាំបន្ទាប់ ក្នុងការរៀបចំ ការតវ៉ា និងការដាក់ញត្តិស្វែងរកអន្តរាគមន៍ផ្សេងៗ ជាមួយសមាជិកសហគមន៍របស់អ្នកស្រី ដើម្បីទាមទារសំណងសមរម្យ។ ស្រ្តីជាច្រើននាក់តែងតែចេញមុខជានិច្ចនៅក្នុងការតវ៉ានានា។ ស្រ្ដីនៅតំបន់បឹងកក់ ទាំងក្មេង ទាំងចាស់ បានដឹកនាំការហែក្បួនដាក់ញត្តិទៅស្ថាប័នរដ្ឋ និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធជាច្រើន ដោយបានលើកបដា និងផ្កាឈូកជាច្រើន ដើម្បីបង្ហាញជាសញ្ញានៃសន្ដិភាព និងសាសនាព្រះពុទ្ធ នៅរាល់ពេលដែលមានការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សា ពីសំណាក់កងសន្តិសុខ។
ប៉ុន្តែភាពសកម្មរបស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី បានក្លាយទៅជាការជំទាស់នឹងមន្រ្តី និងស្ថាប័នរបស់រដ្ឋជាច្រើនករណី។
នៅថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ អ្នកស្រី ទេព វន្នី និងសមាជិកសហគមន៍អ្នកស្រីមួយចំនួនទៀត ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងផ្ដន្ទាទោស ព្រោះតែការកាន់កាប់ដីរបស់ពួកគាត់ដោយខុសច្បាប់។ ស្រ្តីទាំងនោះ ត្រូវបានឃុំខ្លួន និងត្រូវបានស្គាល់ថាជា ស្រ្តីបឹងកក់១៣នាក់។ បន្ទាប់ពីត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ២ឆ្នាំកន្លះ ស្រ្តីបឹងកក់ទាំង១៣នាក់ត្រូវបានដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដោយផ្អែកតាមសាលដីការបស់សាលាឧទ្ធរណ៍។
រយៈពេលប្រហែលជិត១ឆ្នាំក្រោយមក អ្នកស្រី ទេព វន្នី បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ រដ្ឋធានី Washington D.C. នៃសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីទទួលពានរង្វាន់ Global Voices Award ដែលបានធ្វើឱ្យកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់អ្នកស្រីមានភាពល្បីល្បាញ ក្នុងនាមជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ។
ការកំណត់មុខសញ្ញាពីសំណាក់អាជ្ញាធរ
ដោយសារមានភាពជោគជ័យលើរឿងទាំងនេះ អ្នកស្រី ទេព វន្នី បានចាប់ផ្ដើមតវ៉ាជួយអ្នកដទៃ។ ជាក់ស្ដែង នៅពេលមន្រ្តីសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលចំនួន៤នាក់ និងមន្រ្តីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ម្នាក់ ត្រូវបានឃុំខ្លួនដោយមិនត្រឹមត្រូវ អ្នកស្រី ទេព វន្នី បានចូលរួមជាមួយអ្នកដទៃទៀតក្នុង ”យុទ្ធនាការអហិង្សាថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ” ដើម្បីតវ៉ាទាមទារសូមឱ្យដោះលែងអ្នកទាំងនោះ។
ប្រសិនបើមាននរណាម្នាក់ជួបបញ្ហា កូនស្រីរបស់ខ្ញុំនឹងជួយគាំទ្រអ្នកទាំងនោះ ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌។ នាងមានភាពក្លាហានខ្លាំងណាស់។
នៅរៀងរាល់ថ្ងៃច័ន្ទ មានក្រុមប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនបានតវ៉ាដោយសន្តិវិធី ខណៈពេលដែលអ្នកទាំងនោះស្លៀកពាក់ពណ៌ខ្មៅ ជាសញ្ញានៃការតស៊ូជាធ្លុងមួយ រហូតដល់សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្រ្តីឆ្លើយតប ដោយការហាមឃាត់មិនឱ្យមានការតវ៉ាទាំងឡាយណា ដែលអ្នកចូលរួមស្លៀកពាក់ពណ៌ខ្មៅដូចគ្នា។
ម្ដាយរបស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី គឺអ្នកស្រី ស៊ី ហ៊ាប គាំទ្រសេចក្ដីក្លាហានរបស់កូនស្រីគាត់។
អ្នកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ប្រសិនបើមាននរណាម្នាក់ជួបបញ្ហា កូនស្រីរបស់ខ្ញុំនឹងជួយគាំទ្រអ្នកទាំងនោះ ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌។ នាងមានភាពក្លាហានខ្លាំងណាស់។” អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ “កូនស្រីរបស់ខ្ញុំមិនលក់ឧត្តមគតិទេ។ នាងមានភាពរឹងមាំ ហើយមិនដែលបោះបង់ចោលគោលដៅម្ដងណាឡើយ។”
នេះជាពេលមួយក្នុងចំណោមការតវ៉ាជាច្រើនទៀត ដែលសេចក្ដីឈឺចាប់រយៈពេល២ឆ្នាំរបស់អ្នកស្រីបានចាប់ផ្ដើម។ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦ នៅយប់នៃថ្ងៃចាប់ខ្លួន អ្នកស្រី ទេព វន្នី កំពុងដឹកនាំសហគមន៍បឹងកក់ក្នុងពិធីដាក់បណ្ដាសារមួយ ដែលជាទម្រង់នៃការតវ៉ាដោយសន្ដិវិធី។ ស្រ្តីគ្រប់វ័យ ទាំងក្មេង ទាំងចាស់ បានបាចអំបិល និងម្ទេស ខណៈពេលដែលអ្នកទាំងនោះ ស្រែកដាក់បណ្ដាសារដល់ទីងមោង ដែលមានរូបរាងដូចជីវិតមនុស្ស ក្នុងន័យសំដៅដល់មន្ត្រីសាធារណៈ ឬស្ថាប័នរដ្ឋផ្សេងៗ។
កងសន្ដិសុខបានស្ទុះចូលទៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នោះ ដោយរុញច្រានហ្វូងមនុស្សជាច្រើនកំពុងតវ៉ា ដើម្បីសំដៅឆ្ពោះទៅរក អ្នកស្រី ទេព វន្នី។ អ្នកចូលរួមដទៃទៀតមិនត្រូវបានអើពើ ឬរុញច្រាននោះទេ ខណៈពេលដែលអ្នកស្រី ទេព វន្នី និងដៃគូសកម្មជនរបស់អ្នកស្រី គឺអ្នកស្រី បូវ សោភា ត្រូវបានទាញ និងរុញច្រាន ដើម្បីចាប់បញ្ចូលទៅក្នុងរថយន្តមួយ និងបានបើកចេញទៅ។
នៅពេលដែលអ្នកស្រី បូវ សោភា ត្រូវបានដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ បន្ទាប់ពីបានអនុវត្តទោសជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល៦ថ្ងៃរួចមក អ្នកស្រី ទេព វន្នី ត្រូវបានចោទប្រកាន់ជាបន្តបន្ទាប់លើបទចោទដែលអសកម្មអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយ។ ជាលទ្ធផល អ្នកស្រី ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល៣០ខែ ដែលអ្នកស្រីកំពុងតែអនុវត្តទោស និងទោស៦ខែផ្សេងទៀត ដែលមិនទាន់ត្រូវបានបង្គាប់ឱ្យអនុវត្ត។
នៅពេលជាមួយគ្នានោះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបង្កើនវោហាសាស្ត្រពីអ្វីដែលគេហៅថា "បដិវត្តន៍ពណ៌" ដែលជាការប្រឌិតរឿងដើម្បីចោទប្រកាន់ថា ក្រុមសង្គមស៊ីវិលនិងអតីតគណបក្សជំទាស់ធំជាងគេ បានរៀបចំគម្រោងដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោយមានជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលបរទេស ជាពិសេសគឺសហរដ្ឋអាមេរិក។ ជាឧទាហរណ៍ ការតវ៉ានៅក្នុងយុទ្ធនាការអហិង្សាថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ ត្រូវបានអាជ្ញាធរបកស្រាយថាជាបដិវត្តន៍ពណ៌។
ប៉ុន្តែគោលបំណងរបស់អ្នកស្រី ទេព វន្នី គឺមិនមែនការធ្វើបដិវត្តន៍ទេ។ អ្នកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ខ្ញុំគាំទ្រឱ្យមានការស្ងៀមស្ងាត់ យើងចង់បង្ហាញទៅកាន់ពិភពលោកថា យើងគឺអហិង្សា។ ពួកយើងគឺជាមនុស្សមានសន្ដិភាព មិនមែនបដិវត្តន៍ពណ៌ទេ។”
តម្លៃនៃភាពសកម្ម
ភាពសកម្មហាក់គ្មានតម្លៃអ្វីសោះសម្រាប់ស្រ្តីនៅកម្ពុជា។ នៅពេលអ្នកទាំងនោះលះបង់ការងាររកប្រាក់ចំណូលដើម្បីធ្វើជាសកម្មជន គ្រួសាររបស់ពួកគាត់ត្រូវរងគ្រោះ ដោយសារអ្នកទាំងនោះគ្មានលទ្ធភាពក្នុងការចំណាយលើការផ្គត់ផ្គង់ថ្លៃអាហារហូបចុក ឬថ្លៃសាលាកូនរៀនជាដើម។ ក្រៅពីនេះ បញ្ហាទំនាក់ទំនងនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារ ក៏ត្រូវបានបន្ថែមទៅលើបញ្ហាដែលមានស្រាប់ថែមទៀត។ ស្រ្តីជាសកម្មជនជាច្រើនបានរាយការណ៍ថា ស្វាមីរបស់ពួកគាត់បានក្លាយជាមនុស្សមានចរិតហិង្សា ឬបង្កើនការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារដែលធ្លាប់កើតមានឡើងស្រាប់ នៅពេលដែលស្រ្តីទាំងនោះចាប់ផ្ដើមធ្វើយុទ្ធនាការផ្សេងៗ ដោយករណីមួយចំនួនបណ្ដាលឱ្យឈានទៅដល់ការលែងលះគ្នា និងការរើសអើងនៅក្នុងសង្គមដែលកើតឡើងក្រោយពីការលែងលះទៀតផង។
នៅពេលជាមួយគ្នានោះ ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងនយោបាយដែលអ្នកស្រី ទេព វន្នី បានដើរតួជាផ្នែកមួយយ៉ាងសកម្មក្នុងឆ្នាំ២០១៦ បានធ្លាក់ចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែ២ឆ្នាំ។ ច្បាប់ថ្មីដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិត និងវិសោធនកម្មជាច្រើន ទៅលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រូវបានរដ្ឋសភាធ្វើការអនុម័ត កាសែតឯករាជ្យនិងស្ថានីយវិទ្យុធំៗជាច្រើនត្រូវបានបិទ គណបក្សជំទាស់ត្រូវបានរំលាយ ហើយមេដឹកនាំរបស់គណបក្សត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទក្បត់ជាតិជាដើម។
ទោះបីជាមានស្ថានភាពលំបាកដែលអ្នកស្រី ទេព វន្នី បានតស៊ូ និងស្ថានភាពកាន់តែរឹតត្បិតខ្លាំងនៅខាងក្រៅពន្ធនាគារ អ្នកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា អ្នកស្រីនឹងតែបន្តភាពសកម្ម នៅពេលអ្នកស្រីត្រូវបានដោះលែងពីពន្ធនាគារមកវិញ។
MP3 format: ស្តាប់សំឡេងជាភាសាខ្មែរ
- ឯកសារទាក់ទង
