ការបង្ក្រាបចុងក្រោយទៅលើបាតុកម្មអហិង្សា បានបន្តឲ្យកើតមាននូវនិទណ្ឌភាព និងបញ្ឆេះភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំង
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤; ក្រុមសង្គមស៊ីវិល
វេទិកាអាស៊ានសម្រាប់សិទិ្ធមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍន៍ (FORUM-ASIA) ដែលជាអង្គការសិទិ្ធមនុស្សមានមូលដ្ឋានថ្នាក់តំបន់នៅទីក្រុងបាងកក និងដែលតំណាងឲ្យអង្គការសមាជិកចំនួន ៤៧ មកពី ១៦ ប្រទេសក្នុងទ្វីបអាស៊ី សូមធ្វើការថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងមកលើការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទៅលើបាតុករអហិង្សា អ្នកសង្កេតការណ៍សិទិ្ធមនុស្ស និងអ្នកកាសែត នៅក្នុងពេលមានបាតុកម្មអហិង្សាកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ដែលបណ្តាលឲ្យមនុស្សយ៉ាងតិចណាស់ ៨ នាក់រងរបួស។
បាតុកម្មត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយមេដឹកនាំសហជីព និងសមាគមទាំង៩ ដើម្បីអំពាវនាវឲ្យមានការដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងកម្មករទាំង២៣នាក់ ដែលបានឃុំខ្លួនកាលពីដើមខែនេះ ទាមទារតម្លើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាចំនួន ១៦០ដុល្លាក្នុងមួយខែ និងអំពាវនាវសុំឲ្យបញ្ឈប់ធ្វើការរំខាន និងការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាទៅលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកដែលបានស្លាប់ក្នុងពេលមានការប៉ះទង្គិចគ្នាមួយបានកើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី២ ទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤។ គ្រប់ការហាមឃាត់លើការធ្វើបាតុកម្មក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងការបដិសេធមិនព្រមទទួលយកការជូនដំណឹង ដែលបានដាក់ដោយអ្នករៀបចំបាតុកម្មកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ គឺមានន័យថាបាតុកម្មដែលត្រូវបានគ្រោង ត្រូវបានហាមឃាត់មិនកើតមានឡើងដោយមិនសមស្រប។
គ្រប់ការហាមឃាត់ដែលកំណត់ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើការធ្វើបាតុកម្មក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បានទទួលការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងក្លាពីសំណាក់វេទិកាអាស៊ានសម្រាប់សិទិ្ធមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍន៍ (FORUM-ASIA) និងក្រុមអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ ដែលការហាមឃាត់នេះ ជាការរំលោភបំពានលើបទដ្ឋាន និងច្បាប់ស្តីអំពីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ រួមមានកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីអំពីសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋ និងនយោបាយ ដែលប្រទេសកម្ពុជាបានអនុម័តទទួលស្គាល់។
នាយកប្រត្តិបត្តិវេទិកាអាស៊ានសម្រាប់សិទិ្ធមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍន៍ (FORUM-ASIA) លោក Evelyn Balais-Serrano មានប្រសាសន៏ថា៖ “ការរឹតត្បិតណាមួយក្នុងការជួបជុំដោយអហិង្សា គួរតែអនុវត្តឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមបទដ្ឋាន និងច្បាប់ស្តីអំពីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ រួមមានគោលការណ៍នៃភាពចាំបាច់ និងភាពសមាមាត្រ។ សកម្មភាពណាមួយនៃអំពើហិង្សាដែលបានកើតឡើងជារឿយៗ ឬសកម្មភាពដែលអាចទទួលទណ្ឌកម្ម មិនត្រូវជាមូលហេតុដកសិទិ្ធសេរីភាពរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ក្នុងការជួបជុំដោយអហិង្សាឡើយ។ ក្នុងករណីពុំមានមូលដ្ឋានច្បាប់ច្បាស់លាស់ ការហាមឃាត់នេះត្រូវតែលុបចោលជាបន្ទាន់”។
ការប៉ះទង្គិចគ្នាយ៉ាងហិង្សារវាងបាតុករ និងកងសន្តិសុខបានកើតឡើង ខណៈពេលដែលបាតុករបានព្យាយាមធ្វើការជួបជុំគ្នានៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ។ នៅព្រឹកថ្ងៃនោះ មុនការជួបជុំរបស់បាតុករអាជ្ញាធរបានបន្តប្រើប្រាស់វិធានការណ៍ដែលខ្លួនបានរៀបចំទុកជាមុន ដោយកងសន្តិសុខរបស់សាលារាជធានីភ្នំពេញ និងនគរបាលយោធាប្រហែលជា ៤០០នាក់ បានកាន់កាប់ និងធ្វើការត្រួតពិនិត្យជុំវិញទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ពួកគេបន្តធ្វើសកម្មភាពទាំងនេះអស់រយៈពេលពេញមួយព្រឹកក្នុងគោលបំណងធ្វើឲ្យអ្នកចួលរួមធ្វើបាតុកម្ម មានការភ័យខ្លាច ហើយពួកគេក៏បានបិទផ្លូវ និងរារាំងមិនឲ្យមានការជួបជុំណាមួយកើតឡើងផងដែរ។
កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤៖ ការបង្ក្រាបដោយហិង្សា និងពុំមានការអត់ឱនរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ទៅលើបាតុករអហិង្សា បានកើតឡើងកាន់តែខ្លាំងក្លាឡើង ខណៈពេលដែលបាតុករបានរៀបចំគម្រោងដង្ហែរក្បួនពីទីលានប្រជាធិបតេយ្យទៅកាន់ក្រសួងព័តមាន ដែលដឹកនាំដោយប្រធានស្ថានីយ៍វិទ្យុសំបុកឃ្មុំឯករាជ្យ លោក ម៉ម សូណង់ដូ ហើយក្រុមបាតុករប្រហែលជា ១០០០នាក់ ត្រូវបានរារាំងពីសំណាក់កងសន្តិសុខ និងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋប្លែកមុខប្រដាប់ដោយកាំភ្លើង និងអាវុធមួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ក្រោយមកទៀត បាតុករដែលបានធ្វើការជួបជុំនៅក្រសួងព័តមាន ត្រូវបានវាយប្រហារពីសំណាក់កងសន្តិសុខ រួមទាំងកងរាជអាវុធហត្ថ ដែលបានប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកផ្សែង និងដំបងឆក់ក្នុងការបំបែកក្រុមបាតុករអហិង្សា។ ការបង្ក្រាបដោយហិង្សានេះបានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងតិចណាស់ ១០នាក់បានរងរបួស ក្នុងនោះមាន៦នាក់ ត្រូវបានបញ្ជូនទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ។
ការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៃនិន្នាការក្នុងការរំខានដែលបានសង្កេតឃើញ គឺដោយសារតែរាជរដ្ឋាភិបាលបានជួល និងប្រើប្រាស់កងសន្តិសុខ និងក្រុមមនុស្សប្លែកមុខជាច្រើន ដែលពុំបានទទួលការហ្វឹកហាត់ត្រឹមត្រូវ ដើម្បីជាជំនួយក្នុងការបំបែក និងគ្រប់គ្រងលើបាតុករ ហើយដែលសកម្មភាពទាំងអស់នេះបានរំលោភបំពានយ៉ាងខ្លាំងលើមាត្រា ១៩ នៃច្បាប់ស្តីអំពីការជួបជុំគ្នាដោយអហិង្សា។ កងសន្តិសុខ និងក្រុមមនុស្សប្លែកមុខរបស់សាលារាជធានីភ្នំពេញក៏ត្រូវបានគេសង្កេតឃើញថា ពួកគេមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាទាំងកំរោល រួមមានទាំងការការឃាត់ខ្លួន និងការឃុំខ្លួនបាតុករនៅរាជធានីភ្នំពេញ។
ការអំពាវនាវពីមុនរបស់វេទិកាអាស៊ានសម្រាប់សិទិ្ធមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍន៍ (FORUM-ASIA) ដែលស្នើរសុំឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យ និងតម្លាភាពមួយលើករណីការបង្ហូរឈាមគ្នាកាលពីថ្ងៃទី៣ និងទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ត្រូវបានព្រងើយកន្តើយដោយរាជរដ្ឋាភិបាល។
លោក Balais-Serrano បានបន្ថែមទៀតថា៖ “យើងមានការព្រួយបារម្ភណាស់ ដែលជាថ្មីម្តងទៀងកងសន្តិសុខរួមទាំងក្រុមមនុស្សប្លែកមុខដែលត្រូវបានជួលមកដោយពុំមានការហ្វឹកហាត់ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និងនីវិធីក្នុងការគ្រប់គ្រងលើបាតុករ បានប្រើប្រាស់អាវុធភ្លាមៗ និងកងកម្លាំងហួសហេតុក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាបាតុករ។ ការបន្តប្រើប្រាស់កងកម្លាំងក្នុងការបង្រ្កាបនេះនឹងធ្វើឲ្យវប្បធម៌និទណ្ឌភាពកើតមានជានិច្ច ខណៈពេលដែលការទទួលខុសត្រូវចំពោះបញ្ហាទាំងនោះ និងការស្វែងរកយុត្តធម៌នៅតែមិនមានការដោះស្រាយ”។
ក្នុងព្រឹត្តិការណ៏ពីផ្សេងគ្នាដែលបានកើតឡើងនៅខេត្តកំពង់ចាមកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤៖ កិច្ចប្រជុំមួយដែលបានធ្វើឡើងនៅទីស្នាក់ការរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានផ្អាកអស់រយៈពេលជាច្រើនម៉ោង ដោយសារតែមានការគំរាមកំហែងពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកាន់ទង់ និងស្លាកសញ្ញារបស់គណបក្សប្រជាជន។ ផ្លូវជាច្រើនក៏ត្រូវបានបិទផងដែរក្នុងគោលបំណងមួយមិនឲ្យសកម្មជនគណៈបក្សប្រឆាំងធ្វើដំណើរចូលទីក្រុង។ តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ជាអ្នកដែលត្រូវនិយាយនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះត្រូវបានអ្នកគាំទ្ររបស់រាជរដ្ឋាភិបាលហ៊ុមព័ទ្ធអាគារ និងបានរារាំងមិនឲ្យចាកចេញពីសណ្ឋាគារ ដែលលោកបានស្នាក់នៅនោះទេ។
ព្រឹត្តការណ៍ដែលបានកើតឡើងកាលពីពីរថ្ងៃមុន បានបង្ហាញពីការកើនឡើងនៃការគំរាមកំហែង និងការរំខានទៅលើមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។ ព្រឹត្តិការណ៏ថ្មីៗមួយចំនួន ដូចជាការកោះហៅរបស់តុលាការទៅកាន់មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ពាក់ព័ន្ធនឹងការចូលរួមរបស់ពួកគេក្នុងការតវ៉ាកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ការបដិសេធសំណើរសុំដាក់ប្រាក់ធានាសម្រាប់អ្នកជាប់ឃុំខ្លួនទាំង ២៣នាក់ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង ១១នាក់ដែលបានឃាត់ខ្លួន និងឃុំខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្នកំពុងតែដាក់ញាតិទៅកាន់ស្ថានទូតបរទេស កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ និងការឃ្លាំមើលសមាជិកផ្ទះសាមគ្គីពីសំណាក់កងសន្តិសុខ។
លោក Balais-Serrano បានបញ្ជាក់ថា៖ ”យើងធ្វើការអំពាវនាវរបស់យើងទៅកាន់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាម្តងទៀតក្នុងការបញ្ឈប់ការឆ្លើយតប និងវិធានការណ៏ដែលគាបសង្កត់ទៅលើសិទិ្ធសេរីភាពរបស់បាតុករអហិង្សា ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា”។
ក្រុមថ្នាក់តំបន់ក៏បានធ្វើការជំរុញយ៉ាងខ្លាំងក្លាទៅកាន់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការឃ្លាំមើល និងអនុវត្តតាមអនុសាសន៏របស់អ្នករាយការណ៏ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក ស៊ូរីយា ស៊ូបេឌី ស្តីអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បន្ទាប់ពីការធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានទាក់ទងទៅនឹងដំណើរទស្សនកិច្ចថ្មីៗនេះរបស់លោកមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី ១២-១៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ក្នុងការលុបចោលការហាមឃាត់មិនឲ្យធ្វើបាតុកម្ម ធានាភាពហ្មត់ចត់ ភាពជឿជាក់ និងភាពឯករាជ្យក្នុងការស៊ើបអង្កេតពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការប្រើប្រាស់កងកម្លាំងហួសហេតុរបស់អាជ្ញាធរទៅកាន់បាតុករកាលពីថ្ងៃទី២ ទី៣ ខែមករា និងធានាឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិសមាជិកសហជីពឲ្យបានពេញលេញក្នុងការ ”អនុវត្តសកម្មភាពរបស់ពួកគេនៅក្នុងបរិយាកាសមួយដែលគ្មានការគំរាមកំហែង និងគ្មានការគ្រោះថ្នាក់ដល់សុវត្ថិភាព និងជីវិតរបស់ពួកគេ”។
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ Joses Kuan, East Asia Programme Associate, joses@forum-asia.org, +66 83544 5166 (Bangkok)
▪ Sayeed Ahmed, Country Programme Manager, sayeed@forum-asia.org +66 84217 6150 (Bangkok)
▪ Naly Pilorge, Director, LICADHO, +855 12 803 650 (Phnom Penh)
▪ Neil Loughlin, Technical Assistant, ADHOC, loughlin.adhoc@gmail.com, +855 92 648 318 (Phnom Penh)
- ចំណងជើង & មូលបទ
- សិទិ្ធបញ្ចេញមតិ និងចូលរួម អំពើនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ២០១៤
