ការចោទប្រកាន់មិនត្រឹមត្រូវមកលើព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ត្រូវតែលុបចោល
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៤; ក្រុមសង្គមស៊ីវិលយើងខ្ញុំ ជាក្រុមសង្គមស៊ីវិលទាំង ១៦ សូមសំណូមពរដ៏ទទូច ដល់អាជ្ញាធរប្រទេសកម្ពុជា សូមលោកមេត្តាលើកចោលបទចោទប្រកាន់មកលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សដ៏ល្បីឈ្មោះ ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត។ ព្រះអង្គគ្រោងនឹងចូលក្នុងសនវការលើសំណុំរឿងរបស់ព្រះអង្គនៅថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៤។ ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ត្រូវបានគេស្គាល់ជាអន្តរជាតិថាជា “ព្រះសង្ឃពហុប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសារពត៌មាន” ហើយការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះអង្គក្នុងការបន្លឺសំលេងអំពីការរំលោភសិទិ្ធមនុស្ស ដែលត្រូវបានទទួលរងដោយសហគមន៍ដីធ្លី និងអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ទូទាំងពិភពលោក។ បទចោទប្រកាន់មកលើព្រះអង្គ គឺមិនត្រឹមត្រូវ និងត្រូវតែលើកចោលជាបន្ទាន់។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩ ដោយការលះបង់សុវត្ថិភាពផ្ទាល់ព្រះកាយ ព្រះអង្គបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មដើម្បីតំណាង និងគាំទ្រដល់សហគមន៍ និងអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សមួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ព្រះអង្គ បានប្រើប្រាស់សំនេរតែងសេចក្តី កំណាព្យ ចម្រៀង និងវីដេអូ ដើម្បីលើកកំពស់ការយល់ដឹងដល់ជនរងគ្រោះនៃការរំលោភសិទិ្ធមនុស្សនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។
កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមិនា ឆ្នាំ២០០៩ អាជ្ញាធរបានបាញ់ទៅលើអ្នកភូមិដែលមិនមានអាវុធនៅនឹងដៃចំនួន ៨០នាក់ ដែលអ្នកទាំងនោះព្យាយាមប្រមូលផលស្រូវដែលពួកគេបានដាំនៅលើដីដែលអ្នកទាំងនោះបានបាត់បង់ដោយជម្លោះដីធ្លី។ អ្នកភូមិចំនួនបីនាក់ បានរងរបួស រួមទាំងបងប្រុស និងក្មួយប្រុសរបស់ព្រះតេជគុណទៀតផង នៅខណៈដែលអ្នកភូមិចំនួន ១២នាក់ ផ្សេងទៀត ត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះ បានជំរុញឲ្យព្រះអង្គ ក្លាយព្រះកាយជាសកម្មជនសិទិ្ធមនុស្ស។
កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ រដ្ឋាភិបាលបរទេស និងអ្នកនយោបាយមួយចំនួន ហើយនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិជាច្រើន (INGOs)។ នៅឆ្នាំ២០១០ ព្រះតេជគុណ ត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស (UNOHCHR) នៅក្នុងវីដេអូអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សឆ្នាំ ២០១០ របស់ខ្លួន ហើយទទួលបានពានរង្វាន់ “See it. Film it. Change it.” ពីអង្គការសិទិ្ធមនុស្សអន្តរជាតិ វីតណេស (WITNESS)។ មិនដល់មួយឆ្នាំក្រោយមក ព្រះអង្គ បានទទួលពានរង្វាន់ Hellman/Hammettប្រកបដោយកិត្តិនាម ពីអង្គការ Human Rights Watch សម្រាប់ការខំប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះអង្គ ក្នុងការគាំទ្រសហគមន៍មួយចំនួនដែលទទួលរងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ និងការរំលោភដីធ្លីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
គួរឲ្យកត់សម្គាល់បំផុតនោះគឺ ព្រះអង្គ បានទទួលពានរង្វាន់ Martin Ennals ឆ្នាំ២០១២ សម្រាប់អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សកាលពីថ្ងៃទី២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១២ ដោយបានក្លាយជាប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទីមួយក្នុងការទទួលបានពានរង្វាន់នេះ។ ពានរង្វាន់នេះ ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយមនុស្សជាច្រើនថាជា “ពានរង្វាន់ណូបែលសម្រាប់អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស” ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៩៣ ដើម្បីផ្តល់កិត្តិយស និងការពារបុគ្គលដែលមានសេចក្តីក្លាហានលើសមនុស្សធម្មតា ក្នុងការការពារ និងលើកកំពស់សិទិ្ធមនុស្ស។
ទោះបីជាមានការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គ នៅតែបន្តត្រូវបានកំណត់គោលដៅដោយអាជ្ញាធរតុលាការ និងសាសនា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ព្រះអង្គ បានក្លាយជាគោលដៅនៅក្នុងយុទ្ធនាការបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ គម្រាមកំហែងធ្វើឃាត គម្រាមកំហែងម្តងហើយម្តងទៀតថានឹងចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ហើយនិងការចាប់ផ្សឹក។ នៅឆ្នាំ២០១១ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ នន់ ង៉ែត បានហាមឃាត់ព្រះអង្គ មិនឲ្យចូលគ្រប់វត្តអារាមទាំងអស់ ដោយអះអាងថាព្រះអង្គ “ល្មើស” នឹងគោលនយោបាយសាសនា ហើយថាសកម្មភាពទាំងនោះ “បានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមើលឃើញព្រះពុទ្ធសាសនាមិនល្អ”។
នាពេលថ្មីៗបំផុត ព្រះតេជគុណ ប្រឈមមុខនឹងសវនាការលើករណីកាលពីឆ្នាំ ២០១២។ ព្រះអង្គ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តិបទឧក្រិដ្ឋ សម្រាប់ការញុះញង់ និងដឹកនាំបាតុកម្មដែលត្រូវបានធ្វើដោយជនរងគ្រោះនៃជម្លោះដីធ្លី ទប់ទល់នឹងអាជ្ញាធរដ្ឋនៅជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប និងនៅតំបន់បឹងកក់ រាជធានីភ្នំពេញ។ សវនាការ គ្រោងនឹងបើកនៅថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៤។ ប្រសិនបើព្រះអង្គ ត្រូវបានផ្តន្ទាទោស នោះព្រះអង្គនឹងត្រូវជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ ១០០០ ដុល្លារអាមេរិក ដែលស្មើនឹងប្រមាណជាង ៤ ០០០ ០០០ រៀល។
ការចោទប្រកាន់អំពីបទញុះញង់នាពេលថ្មីនេះៗត្រូវបានបើកសវនាការ និងផ្តន្ទាទោសដោយកំបាំងមុខកាលពី ២ឆ្នាំមុន នៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១២ ហើយក្នុងករណីនេះក៍មានជនជាប់ចោទម្នាក់ទៀតផងដែរឈ្មោះ សួន សេរីរដ្ឋា។ សេរីរដ្ឋា ដែលត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយគណបក្សកាន់អំណាចចោទប្រកាន់ពីបទបង្កភេវកម្មនោះ នៅតែជាមនុស្សដែលមានភាពស្រពិចស្រពិលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ការចោទប្រកាន់នេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីចាប់ខ្លួន និងផ្តន្ទាទោសដោយមិនត្រឹមត្រូវ លើអ្នករិះគន់រាជរដ្ឋាភិបាល ដូចជាម្ចាស់ស្ថានីយ៍វិទ្យុ លោក ម៉ម សូណង់ដូ (ដោយមិនមានភស្តុតាង ហើយជាញឹកញាប់ផ្តោតទៅលើការអត្ថាធិប្បាយមិនត្រឹមត្រូវដែលធ្វើឡើងដោយ សួន សេរីរដ្ឋា)។
សវនាការនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១២ លោកចៅក្រមជំនុំជម្រះ លោក លាង សំណាប បានសម្រេចថាបំបែកសំណុំរឿងរបស់ព្រះតេជគុណ ចេញពីសំណុំរឿងរបស់សួន សេរីរដ្ឋា ដោយសារមិនអាចស្វែងរកភស្តុតាគ្រប់គ្រាន់អំពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធរវាងអ្នកទាំងពីរ។ លោកចៅក្រម បានសម្រេចថាមិនមានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការផ្តន្ទាទោស ព្រះអង្គ ពីបទញុះញង់បានទេ។
ឥឡូវនេះ សំណុំរឿងរបស់ព្រះតេជគុណ សុវ៉ាត ត្រូវបានរួមបញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងសំណុំរឿងពីរផ្សេងទៀតពីករណីនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ដែលមិនមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងព្រះអង្គសោះឡើយ។ សំណុំរឿងចំនួនពីរបន្ថែមទៀតនេះ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរួមគំនិតក្បត់ និងការគំរាមកំហែង និងរារាំងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការបោះឆ្នោត។ ចំណុចទាក់ទងគ្នាតែមួយគត់យ៉ាងច្បាស់រវាងសំណុំរឿងទាំងនេះ គឺសួន សេរីរដ្ឋា មានឈ្មោះជាជនជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿងនីមួយៗ។
អ្វីដែលគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះ ដីកាកោះហៅជាថ្មីដំបូងគេដែលព្រះតេជគុណ សុវ៉ាត បានទទួល បញ្ជាក់ថាជនជាប់ចោទនីមួយៗដែលមានឈ្មោះក្នុងសំណុំរឿងដែលរួមបញ្ចូលគ្នានេះនឹងត្រូវធ្វើការកាត់ទោសទៅតាមបទល្មើសនីមួយៗដែលបានចោទប្រកាន់។ បន្ទាប់ពីមេធាវីរបស់ព្រះតេជគុណ បានស្នើសុំពន្យាពេលសវនាការទៅថ្ងៃទី១៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤ មានដីកាបន្ទាប់មួយទៀតចោទព្រះតេជគុណ សុវ៉ាត ពីបទញុះញង់តែមួយគត់។ ដោយមានភាពស្រពិចស្រពិលនេះ វាមិនមានភាពច្បាស់លាស់ទេថាតើបទចោទប្រកាន់ណាមួយដែលព្រះតេជគុណត្រូវធ្វើការឆ្លើយតបនៅពេលសវនាការនៅថ្ងៃទី២៥ ខែវិចិ្ឆកា។
បញ្ហាពីនីតិវិធី និងកិច្ចការដ្ឋបាលរបស់តុលាការ បានបង្កឲ្យមានការភាន់ច្រលំ និងធ្វើឲ្យមានការពន្យានីតិវិធីចោទប្រកាន់ដោយមិនមានមូលហេតុច្បាស់លាស់ទៅលើព្រះតេជគុណ សុវ៉ាត។ ដោយហេតុដូច្នេះហើយ យើងខ្ញុំជាក្រុមសង្គមស៊ីវិលមានរាយនាមដូចខាងលើ សូមអំពាវនាវស្នើសុំឲ្យលើកចោលបទចោទដែលមិនត្រឹមត្រូវលើព្រះតេជគុណ ជាបន្ទាន់។
លោក Brad Adams នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ Human Rights Watch ប្រចាំតំបន់អាស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ការចាប់ខ្លួន និងការផ្តន្ទាទោសកន្លងមកជាច្រើននាពេលថ្មីៗនេះ លើសកម្មជនសិទ្ធមនុស្សបានបង្ហាញសារជាថ្មីម្តងទៀតថា តុលាការត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ ដើម្បីធ្វើការបង្រ្កាបមកលើអ្នកដែលធ្វើការតវ៉ាជំទាស់។” លោកបានបន្តទៀតថា៖ “ការពិត ដែលដីកាចេញដោយតុលាការមិនត្រូវបានគេអើពើ នៅក្នុងករណីពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដ៏ល្បីឈ្មោះ និងគួរឲ្យគោរពដូចព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត នឹងកាន់តែធ្វើឲ្យបាត់បង់ការជឿទុកចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទៅលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។”
ណាលី ពីឡូក នាយិកា អង្គការសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទិ្ធមនុស្ស លីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ព្រះតេជគុណ សុវ៉ាត គឺជាសកម្មជនអហិង្សាដ៏ល្បីល្បាញក្នុងសកលលោក ដែលផ្សាភ្ជាប់ការទូន្មានរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទៅនឹងមូលដ្ឋាននៃការគោរពសិទ្ធមនុស្ស។ អ្នកដែលស្គាល់ព្រះអង្គ នឹងមានការជឿជាក់យ៉ាងច្បាស់ និងការពិតថា ការចោទប្រកាន់ទាំងអស់នេះគឺជាការប៉ុនប៉ងក្នុងការរារាំងមិនឲ្យព្រះអង្គបញ្ចេញមតិប៉ុណ្ណោះ។”
Amnesty International (AI)- Community Legal Education Center (CLEC)- Cambodian League for the Promotion & Defense of Human Rights (LICADHO)- Civil Rights Defenders (CRD)- Asian Forum for Human Rights and Development (FORUM-ASIA)- Front Line Defenders (FLD)- Global Witness (GW)- Human Rights Information & Documentation Systems (HURIDOCS)- Human Rights Watch (HRW), International Accountability Project (IAP)- International Commission of Jurists (ICJ)- International Service for Human Rights (ISHR)- Martin Ennals Foundation (MEF)- The Observatory for the Protection of Human Rights Defenders (FIDH-OMCT)-WITNESS
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ Mr. Richard Bennett, Director of AI Asia-Pacific Programme, + 44 207 413 5660
▪ Mr. Virak Yeng, Executive Director of CLEC, +855 12 801 235
▪ Dr. Kek Pung, President of LICADHO, +855 12 802 506
▪ Ms. Brittis Edman, Southeast Asia Director of CRD, +46709890019
▪ Ms. Saartje Baes, Human Rights Defenders Programme Officer of Forum-Asia, +66 263 79126
▪ Ms. Mary Lawlor, Director of Front Line Defenders, +353 868 399 355
▪ Ms. Megan MacInnes, Campaign Leader- Land of Global Witness, +44 207 492 5845
▪ Professor Edward F Halpin, HURIDOCS
▪ Mr. Brad Adams, Executive Director of Human Rights Watch's Asia Division, +1 347 463 3531
▪ Mr. Ryan Schlief , Executive Director of IAP, +718 427 4737
▪ Mr. Sam Zarifi, Regional Director, Asia and the Pacific of ICJ, +66 807819002
▪ Mr. Arthur Manet and Ms. Audrey Couprie of FIDH, +33 1 43 55 25 18
▪ Mr. Philip Lynch, Director of ISHR, +41 22 919 7100
▪ Mr. Michael Khambatta, Director of Martin Ennals Foundation, +41 22 809 4925
▪ Mr. Miguel Martín Zumalacárregui of OMCT, +41 22 809 49 24
▪ Ms. Yvette Alberdingk Thijm, Executive Director of WITNESS, +347 210-0152
PDF៖ ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាអង់គ្លេស - ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរ
MP3៖ ស្តាប់សំឡេងជាភាសាខ្មែរ
- ចំណងជើង & មូលបទ
- សិទិ្ធបញ្ចេញមតិ និងចូលរួម តុលាការ និង នីតិរដ្ឋ ព្រះតេជគុណ លួត សូវ៉ាត