ពិធីរំលឹកខួបនៃឧប្បត្តិហេតុលើវិថីវេងស្រេងៈ យុត្តិធម៌នៅតែមិនទាន់មានសម្រាប់អ្នកបាត់បង់ជីវិត អ្នកបាត់ខ្លួន និងអ្នករងរបួស
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៥; ក្រុមសង្គមស៊ីវិល
មួយឆ្នាំ បន្ទាប់ពីអំពើហិង្សា ដែលប្រព្រឹត្តដោយអាជ្ញាធររដ្ឋ កាលពីដើម ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ ដែលបណ្តាលឲ្យមានការបាត់បង់ជីវិតបុរសយ៉ាងតិច ៤ រូប និងរាប់សិបនាក់ផ្សេងទៀត បានរងរបួសត្រូវសម្រាកនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យ ការបាត់ខ្លួនក្មេងប្រុសវ័យជំទង់ម្នាក់ និងការឃុំខ្លួនដោយមិនត្រឹមត្រូវមកលើកម្មករ សកម្មជន និងអ្នកដឹកនាំសហជីពចំនួន ២៣ រូប។ យើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលមានហត្ថលេខានៅខាងក្រោមសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ សូមថ្កោលទោសទៅលើកង្វះនៃភាពរីកចម្រើននៃការស៊ើបអង្កេត លើការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សទាំងនេះ និងការដាក់ទោសចំពោះអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសទាំងអស់នោះ។
នៅថ្ងៃទី៣ ខែមករា នេះ មនុស្សជាច្រើនរយនាក់នឹងមកជូបជុំគ្នានៅកន្លែងបាញ់ប្រហារលើវិថីវេងស្រេង ដើម្បីប្រារព្ធខួបមួយឆ្នាំនៃអំពើហិង្សា និងទាមទារយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកដែលរងគ្រោះទាំងអស់នោះ។
លោកមឿន តុលា ប្រធានកម្មវិធីសិទ្ធិការងារនៃមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ មានប្រសាសន៍ថា “នៅថ្ងៃសៅរ៍ យើងនឹងមកជូបជុំគ្នា ដើម្បីរំលឹកដល់អ្នកបាត់បង់ជីវិត និងអ្នកបាត់ខ្លួន ដោយសារអំពើហិង្សា កាលពីខែមករា កន្លងមកហើយ និងដើម្បីស្ថិតនៅជាមួយគ្រួសារ និងមិត្តភក្តិរបស់អ្នកទាំងអស់នោះ។ លោក តុលា បានមានប្រសាស៍បន្តទៀតថា “កាលដែលយើងធ្វើបែបនេះ យើងក៏សូមរំលឹក និងថ្កោលទោសចំពោះភាពមិនជោគជ័យរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការបង្កើតការស៊ើបអង្កេតដែលឯករាជ្យ និងជឿជាក់បានទៅលើការបង្ហូរឈាមនោះ។”
អំពើហិង្សាកាលពីខែមករា បានកើតមានឡើង បន្ទាប់ពីមានកូដកម្មដែលរីករាលដាល អស់រយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃ ដើម្បីទាមទារដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា ដែលកើតឡើងស្របពេលគ្នា ជាមួយនឹងការតវ៉ាដែលមានជាយូរមកហើយស្រាប់ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទាក់ទងនឹងការប្រព្រឹត្តទៅ និងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣។ នៅពេលណាដែលការតវ៉ាដោយអហិង្សានៅតែបន្តកើនឡើងៗនៅពេលនោះ ការអត់ធ្មត់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកាន់តែចុះទៅៗ ហើយការតវ៉ាជាទ្រង់ទ្រាយធំនោះ ត្រូវបានបញ្ចប់ទៅភ្លាមៗ ហើយយ៉ាងឃោឃៅ នៅពេលដែលកម្លាំងចម្រុះ បានបាញ់ និងសម្លាប់មនុស្សយ៉ាង តិច ៤ រូប នៅថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤។ យ៉ាងតិចណាស់មានមនុស្ស ៣៨ រូប ផ្សេងទៀត ត្រូវបានបញ្ជូនទៅមន្ទីរពេទ្យ ដើម្បីទទួលការព្យាបាល បន្ទាប់ពីរងរបួស ដែលភាគច្រើនរងរបួស ដោយសារគ្រាប់កាំភ្លើង។ ក្មេងប្រុសអាយុ ១៥ ឆ្នាំ ម្នាក់ ឈ្មោះ ខឹម សូផាត បានបាត់ខ្លួន នៅថ្ងៃនោះ បន្ទាប់ពីគេឃើញដួលទៅលើដី ហើយឃើញមានរបួសដោយគ្រាប់កាំភ្លើងចំដើមទ្រូង។
នៅថ្ងៃបន្ទាប់ពីការបាញ់សម្លាប់នោះរួចហើយ រដ្ឋាភិបាលគូរណាស់តែស្វះស្វែងរកអ្នក ទទួលខុសត្រូវក្នុងការបាញ់ប្រហារនោះ ជាជាងប្រើអំពើហិង្សាទៅបំបែកអ្នកដែលស្នាក់នៅ ដោយអហិង្សាលើទីលានប្រជាធិតេយ្យនោះទៅវិញ។ រដ្ឋាភិបាលក៏បានចេញដីកាកោះហៅ មេដឹកនាំគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ និងបានឃុំខ្លួនសកម្មជន ដែលព្យាយាមធ្វើការតវ៉ាចំពោះការឃុំឃាំងអ្នកទាំង ២៣ រូប ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី២ និងទី៣ ខែមករា កន្លងមក។
‘ការស៊ើបអង្កេត’ របស់រាជរដ្ឋាភិបាលចំពោះអំពើហិង្សានេះ ដែលដឹកនាំដោយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវបាន រាយការណ៍ថា មានរយៈពេលត្រឹមតែ ៣ សប្តាហ៍ តែប៉ុណ្ណោះទេ។ លទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេតនោះមានតិចតួចណាស់ ដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ ហើយមិនបានឃើញមានចំណាត់ការអ្វីឡើយបន្ទាប់ពីការស៊ើបអង្កេតនោះមក។ សូម្បីតែកងសន្តិសុខ ឫ កងប្រដាប់អាវុធណាម្នាក់ក៏មិនត្រូវបានគេព្យួរការងារផង ហេតុដូចនេះហើយ មិនមានសង្ឈឹមទល់តែសោះថា អ្នកដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសនឹងត្រូវទទួលទោសតាមច្បាប់នោះទេ។ តែផ្ទុយទៅវិញ អ្នកទាំង ២៣ រូប ត្រូវជាប់ឃុំបណ្តោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការអស់ រយៈពេល ៥ ខែ ហើយត្រូវបានតុលាការកាត់ទោស បន្ទាប់ពីសវនាការដោយអយុត្តិធម៌។
លោកស្រី ណាលី ពីឡូក នាយិកាអង្គការលីកាដូ មានប្រសាសន៍ថា “អ្វីដែលយើងបានឃើញរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃ មុនពេលឈានដល់ថ្ងៃទី៣ ខែមករា គឺអ្វីដែលមានភាពវិជ្ជាមានយ៉ាងខ្លាំង។ ដោយសារមានការកើនឡើងពិតប្រាកដនៃសកម្មភាពអហិង្សារបស់សង្គម ដោយអ្នកទាំងអស់នោះគ្រាន់តែ ធ្វើការទាមទារដើម្បីប្រាក់ឈ្មួលឲ្យប្រសើរជាងមុន និងការបោះឆ្នោត ដោយយុត្តិធម៌។ រាជរដ្ឋាភិបាលលោកគូរតែយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះការស្នើសុំរបស់អ្នកទាំងអស់ នោះ ជាជាងឆ្លើយតបដោយប្រើអំពើហិង្សារហូតដល់មានអ្នកបាត់បង់ជីវិត។ នេះបង្ហាញថា រាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការកែទម្រង់ដែលជាការចាំបាច់នោះទេ។”
នៅថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា បុរសពីរនាក់បានឃើញបំណែកឆ្អឹង និងសំណល់ពីការដុតកង់ឡាននៅឯមូលដ្ឋានកងពលលេខ ៧០ ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ដែលធ្វើឲ្យមានការសង្ស័យថា ជាបំណែកនៃសាកសពរបស់ ខឹម សូផាត។ ទាហាននៃកងពលលេខ ៧០ បានរារាំងនគរបាលស៊ើបអង្កេត និងបុគ្គលិកសិទ្ធិមនុស្ស មិនឲ្យទៅដល់ទីតាំងនោះអស់រយៈពេល ២ ថ្ងៃ។ នៅពេលដែលនគរបាលត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យទៅដល់ទីតាំងនោះនៅថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ទីតាំងនោះ ត្រូវបានគេបំផ្លាញដោយគ្រឿងចាក់ធន់ធំ ហើយបានចាក់ដីកប់ទីតាំងនោះទៀតផង។ នៅពេល ដែលគេជីកកកាយទីតាំងនោះ គេក៏រកឃើញបំណែកនៃកៅស៊ូកង់ឡាន និងបំណែកឆ្អឹងទៀតដែរ។
រាជរដ្ឋាភិបាលលោកបានប្រកាសថា លោកបានស៊ើបអង្កេតលើការបាត់ខ្លួន ខឹម សូផាត រួច ហើយលោកក៏បានធ្វើកោសល្យវិច្ឆ័យលើបំណែកឆ្អឹងនោះដែរ ហើយលោកក៏បានបញ្ជាក់ថា មិនជាសាកសពរបស់ ខឹម សូផាត នោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ អាជ្ញាធរមិនបានផ្តល់ព័ត៌មានលម្អិត នៃការស៊ើបអង្កេត និងការធ្វើកោសល្យវិច្ឆ័យនោះទេ ហើយថែមទាំងរដ្ឋាភិបាលមិនបានបញ្ជាក់ ថាតើលោកធ្វើរបៀបណាដើម្បីសន្មត់ថា បំណែកឆ្អឹងនោះមិនជាសាកសពរបស់ ខឹម សូផាត។ ការធ្វើតេស្តឌីអិនអេ (DNA) ពីសាច់ញាតិរបស់ខឹម សុផាត (ដូចជា ឪពុក ម្តាយ ជាដើម) និងការធ្វើតេស្តឌីអិនអេ (DNA)របស់ខឹម សូផាត នោះមិនបានត្រូវស្នើសុំពីអាជ្ញាធរនោះឡើយ។
ភាពបរាជ័យក្នុងការផ្តទ្ទាទោសបទល្មើសដែលប្រព្រឹត្តដោយកងកម្លាំងរដ្ឋ និងអ្នកមាន អំណាច មិនមែនជារឿងថ្មីនោះទេនៅកម្ពុជា។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កង្វះការស៊ើបអង្កេតឲ្យបានត្រឹមត្រូវចំពោះអំពើហិង្សា កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៤ បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់កាន់តែធ្ងន់ធរទៅដល់ស្ថានភាពនិទណ្ឌភាព ដែលកំពុងតែមានស្រាប់ ហើយបានជម្រុញបន្ថែមទៀត នូវបរិយាកាសមួយដែលនគរបាល កងរាជអាវុធហត្ថ បុគ្គលិកសន្តិសុខខណ្ឌ និងទាហានអាចប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាទៅលើជនស៊ីវិលបាន ដោយសារអ្នកទាំងអស់នោះដឹងថា នឹងមិនទទួលផលអវិជ្ជមានមកលើខ្លួននោះទេ។
១. សហគមន៍បន្ទាយស្រី (BS)
២. សហគមន៍បឹងកក់ (BKL)
៣. សហគមន៍បុរីកីឡា (BK)
៤. សហព័ន្ធសហជីពកម្មករសំណង់ និងព្រៃឈើកម្ពុជា (BWTUC)
៥. អង្គការអនាគតយុវជនអាស៊ាន (CamASEAN)
៦. សម្ព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា (CATU)
៧. មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM)
៨. គណៈកម្មាធិការស្ត្រីកម្ពុជា (CAMBOW)
៩. សហព័ន្ធសហជីព កម្មករចំណីអាហារ និងសេវាកម្ម (CFSWF)
១០. សមាគមការពារសិទិ្ធមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា (ADHOC)
១១. សមាគមមន្ត្រីរាជការកម្ពុជា (CICA)
១២. មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR)
១៣. សមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ (CITA)
១៤. សហភាពការងារកម្ពុជា (CLC)
១៥. សម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទិ្ធមនុស្ស លីកាដូ (LICADHO)
១៦.គណៈកម្មាធិការនៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដើម្បីលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងលើស្ត្រីភេទ (NGO-CEDAW)
១៧.សហព័ន្ធសហជីពវិស័យទេសចរណ៍សេវាកម្មកម្ពុជា (CTSWF)
១៨. បណ្តាញយុវជនកម្ពុជា (CYN)
១៩. មជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍កម្មករកម្ពុជា (CWCD)
២០. សម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដេរកម្ពុជា (C.CAWDU)
២១. សម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា (CCFC)
២២. មជ្ឈមមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ (CLEC)
២៣. បណ្តាញកសាងសន្តិភាព (CPN)
២៤. សមាគមកសិករដើម្បីសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍន៍ (FAPD)
២៥. ក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅឋាន (HRTF)
២៦. សមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ (IDEA)
២៧. បណ្តាញព្រះសង្ឈឯករាជ្យ ដើម្បីយុត្តិធម៌សង្គម (IMNSJ)
២៨. លីកាដូ កាណាដា
២៩. គណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងមិនលំអៀងសម្រាប់ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅក្នុង ប្រទេសកម្ពុជា (NICFEC)
៣០. សហគមន៍ផ្លូវរថភ្លើង
៣១. សមាគមធាងត្នោត (STT)
៣២. សហគមន៍សាមគ្គី
៣៣. អង្គការធម្មទានសង្គម (SDDO)
៣៤. មជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គី
៣៥. សហគមន៍ថ្មគោល (TK)
៣៦. បណ្តាញព្រះសង្ឈវត្តថាន់
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះគាំទ្រដោយ៖
១. Banteay Srey Community (BS)
២. Boeung Kak Lake Community (BKL)
៣. Borei Keila Community (BK)
៤. Building and Wood Workers Trade Union Federation of Cambodia (BWTUC)
៥. CamASEAN Youth’s Future (CamASEAN)
៦. Cambodian Alliance of Trade Unions (CATU)
៧. Cambodian Center for Independent Media (CCIM)
៨. Cambodian Committee for Women (CAMBOW)
៩. Cambodian Food and Service Worker Federation (CFSWF)
១០. Cambodian Human Rights and Development Association (ADHOC)
១១. Cambodia’s Independent Civil Servants Association (CICA)
១២. Cambodian Center for Human Rights (CCHR)
១៣. Cambodian Independent Teachers Association (CITA)
១៤. Cambodian Labour Confederation (CLC)
១៥. Cambodian League for the Promotion and Defense of Human Rights (LICADHO)
១៦. Cambodian NGO Committee on CEDAW (NGO-CEDAW)
១៧. Cambodian Tourism and Service Workers Federation (CTSWF)
១៨. Cambodian Youth Network (CYN)
១៩. Cambodian Worker Centre for Development (CWCD)
២០. Coalition of Cambodian Apparel Workers Domestic Unions (C.CAWDU)
២១. Coalition of Cambodian Farmer Community (CCFC)
២២. Community Legal Education Centre (CLEC)
២៣. Community Peace-Building Network (CPN)
២៤. Farmers Association for Peace and Development (FAPD)
២៥. Housing Rights Task Force (HRTF)
២៦. Independent Democracy of Informal Economy Association (IDEA)
២៧. Independent Monk Network for Social Justice (IMNSJ)
២៨. LICADHO Canada
២៩. Neutral and Impartial Committee for Free and Fair Election in Cambodia (NICFEC)
៣០. Railway Community
៣១. Sahmakum Teang Tnaut (STT)
៣២. Samaki Community
៣៣. Social Dhamma Danna Organization(SDDO)
៣៤. Solidarity Centre
៣៥. Thmor Kol Community (TK)
៣៦. Wat Than Monk Network
PDF៖ ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាអង់គ្លេស - ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរ
MP3៖ ស្តាប់សំឡេងជាភាសាខ្មែរ
- ឯកសារទាក់ទង
- ចំណងជើង & មូលបទ
- តុលាការ និង នីតិរដ្ឋ សិទិ្ធបញ្ចេញមតិ និងចូលរួម ដោះលែង ២៣ នាក់ អំពើនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ២០១៤ អំពើហិង្សាវ៉េង ស្រេង
