កម្ពុជាគួរតែចុះបញ្ជី និងមិនត្រូវបញ្ជូនអ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនជនជាតិវៀតណាមត្រលប់ទៅវិញទេ
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥; ក្រុមសង្គមស៊ីវិល
ថ្ងៃនេះអង្គការ លីកាដូ និងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch បានលើកឡើងថា ការបដិសេធរបស់កម្ពុជាក្នុងការអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនមកពីប្រទេសវៀតណាមចុះបញ្ជីឈ្មោះ និងស្វែងរកឋានៈជាជនភៀសខ្លួន បានបង្ហាញពីការមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចគោរពនូវច្បាប់ស្តីពីជនភៀសខ្លួនអន្តរជាតិ។ រយៈពេលបួនខែចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាបាននិរទេសអ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនជាជនជាតិវៀតណាមចំនួន ៥៤នាក់ដោយបង្ខំ ហើយគ្រោងនឹងនិរទេសចំនួន ៤០នាក់បន្ថែមទៀត។
អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយិកាអង្គការសិទិ្ធមនុស្ស លីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “កម្ពុជាគួរតែចុះបញ្ជីឈ្មោះភ្លាមៗសម្រាប់អ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនជាជនជាតិវៀតណាមចំនួន ៤០នាក់ ដែលបានធ្វើដំណើរមកដល់រាជធានីភ្នំពេញ”។ អ្នកនាង បានបន្តទៀតថា “រាជរដ្ឋាភិបាលគួរតែធានាថា កម្ពុជាបើកចំហរសម្រាប់អ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនមកពីប្រទេសវៀតណាម ហើយអ្នកទាំងនោះត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចុះបញ្ជីឈ្មោះ ដូច្នេះហើយអ្នកទាំងនោះអាចទទួលបាននូវការសម្រេចចិត្តដោយយុត្តិធម៌ និងឯករាជ្យ ទៅលើការអះអាងពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរបស់អ្នកទាំងនោះ។”
ក្នុងខែមិនា ឆ្នាំ២០១៥ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់ថាជាអ្នកសុំសិទ្ធិជ្រកកោន នូវអ្នកកាន់សាសនា និងជនជាតិដើមភាគតិចចំនួន ១៣នាក់ ដែលភៀសខ្លួនមកពីប្រទេសវៀតណាម នៅពេលដែលអ្នកទាំងនោះត្រូវបានបញ្ជូនមកដល់រាជធានីភ្នំពេញកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ ដោយមានជំនួយពីការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា។ ផ្ទុយទៅវិញ ចាប់តាំងពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៥ រាជរដ្ឋាភិបាលបានបដិសេធក្នុងការចុះបញ្ជីឈ្មោះអ្នកទាំងនោះជាអ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោន និងបដិសេធការវាយតម្លៃ ក្នុងការស្នើរសុំឋានៈជាជនភៀសខ្លួនរបស់មនុស្សប្រមាណ ១០០នាក់ផ្សេងទៀតដែលជាជនជាតិដើមភាគតិច ចារាយ (Jarai) និង អីឌឺ (E De (Rhade)) (សំដៅទៅលើជនជាតិម៉ុងតាញ៉ា)។ អ្នកទាំងអស់នោះបានចាកចេញពីខេត្ត យ៉ា ឡាយ (Gia Lai) និងខេត្ត ដា ឡាក់ (Dak Lak) ដែលស្ថិតនៅខ្ពង់រាបខាងលិច (Tay Nguyen) នៃវៀតណាមកណ្តាល ដែលអ្នកទាំងនោះអះអាងថា ខ្លួនត្រូវបានគេធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ និងសាសនា ជាប្រចាំអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍ជាមួយអង្គការ លីកាដូ និងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch អង្គការទាំងពីរនេះបានរៀបរាប់ជាពិសេសពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរបស់អ្នកទាំងនោះ ក្នុងការជាប់ទាក់ទងជាមួយនឹងគ្រិស្តសាសនាប្រូតេស្តង់ ឌឺកា (De Ga Protestant Christianity) ដែលអាជ្ញាធរវៀតណាម ចាត់ទុកជា “សាសនាហាមឃាត់” និងដោយសារមានការសង្ស័យថា អ្នកទាំងអស់នោះកំពុងធ្វើការតស៊ូមតិឲ្យមានលក្ខណៈល្អប្រសើរថែមទៀតនូវស្វ័យភាពផ្នែកនយោបាយសម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចដែលស្ថិតនៅខ្ពង់រាបខាងលិច ជាងអ្វីដែលអាជ្ញាធរវៀតណាមបានអនុញ្ញាត។
“រាជរដ្ឋាភិបាលគួរតែធានាថា កម្ពុជាបើកចំហរសម្រាប់អ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនមកពីវៀតណាម ហើយពេលដែលអ្នកទាំងនោះត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចុះបញ្ជី ដូចនេះអ្នកទាំងនោះអាចទទួលបាននូវការសម្រេចចិត្តដោយយុត្តិធម៌ និងឯករាជ្យ លើការអះអាងពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរបស់អ្នកទាំងនោះ។”
ក្នុងចំណោមអ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនទាំងនេះ មនុស្សចំនួន ៥៤នាក់ ត្រូវបាននិរទេសភ្លាមៗដោយនគរបាល និងអាជ្ញាធរកម្ពុជាក្នុងខេត្តរតនគីរីទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមវិញ។ ជនជាតិដើមភាគតិច ចារាយ (Jarai) និង អ៊ីឌឺ (E De) ចំនួន ៤០នាក់ផ្សេងទៀតបានធើ្វដំណើរដោយខ្លួនឯង តាមច្រកផ្លូវផ្សេងៗមកកាន់រាជធានីភ្នំពេញ។ មនុស្សមួយចំនួននៃអ្នកទាំងនោះ បានចូលបង្ហាញខ្លួននៅនាយកដ្ឋានជនភៀសខ្លួនរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែអ្នកទាំងនោះត្រូវបានគេប្រាប់ថា មិនអាចត្រូវបានគេចុះបញ្ជីនោះទេ។ ថ្មីៗនេះ អ្នកមួយចំនួនផ្សេងទៀតត្រូវបានប្រាប់ថា អ្នកទាំងនោះនឹងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យបង្ហាញវត្តមានសម្រាប់ការចុះបញ្ជីឈ្មោះនោះឡើយ។ ៦នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកទាំងនេះគឺជាកុមារ ហើយម្នាក់គឺជាទារកដែលមានអាយុ ១៥ខែ។
សេចក្តីសម្រេចលើកដំបូងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បីផ្តល់ឋានៈជាជនភៀសខ្លួនទៅឲ្យជនជាតិដើមភាគតិច ចារាយ ចំនួន ១៣នាក់ គឺជាការទទួលស្គាល់ថាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញបានកំពុងកើតឡើងនៅតំបន់ខ្ពង់រាបភាគខាងលិច ។ ក៏ប៉ុន្តែ រាជរដ្ឋាភិបាលបានចាត់ទុកជនជាតិដើមភាគតិច ចារាយ និង អ៊ីឌឺ ដែលត្រូវបានបញ្ជូនត្រលប់ទៅវិញ និងដែលត្រូវបានបដិសេធមិនចុះបញ្ជីឈ្មោះ ថាជាជនជាតិវៀតណាមខុសច្បាប់ដែលចូលមកកាន់កម្ពុជាដើម្បីតែផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច ហើយអ្នកនិងសណ្តាប់ធ្នាប់សារធារណៈរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ រាជរដ្ឋាភិបាលថែមទាំងបានបដិសេធជនជាតិម៉ុងតាញ៉ាទាំងអស់នេះ ថាមិនមែនជាសមាជិកក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចទៀតផង។ ការបដិសេធនេះត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលៗ ដែលធ្វើឡើងដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ និងអាជ្ញាធរខេត្តរតនគីរី ដែលមិនបានផ្តល់ភស្តុតាងសមស្របទៅនឹងការអះអាងទាំងនោះទេ និងមិនអាចផ្អែកលើការព្យាយាមណាមួយក្នុងការវាយតម្លៃលើការទាមទាររបស់អ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោននោះទេ។
ប្រទេសកម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័នទំាងអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩៥១ ទាក់ទងទៅនឹងឋានៈនៃជនភៀសខ្លួន និងពិធីសារឆ្នាំ ១៩៦៧ របស់អនុសញ្ញានេះ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩២។ ជំហរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ហាក់ដូចជាពឹងផ្អែកទៅលើមាត្រានានានៅក្នុងអនុក្រឹតចុះថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៩ ដែលប្រកាសឲ្យប្រើយ៉ាងប្រញាប់ក្នុងការផ្តល់មូលដ្ឋានមួយសម្រាប់ការនិរទេសដោយបង្ខំ ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃក្រោយមក លើអ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនជនជាតិដើមភាគតិចចិន Uighu ត្រលប់ទៅប្រទេសចិនវិញ ដែលនេះបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ពីការរំលោភបំពានលើកាតព្វកិច្ចក្នុងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សរបស់កម្ពុជា។ អនុក្រឹត្យនេះផ្តល់សិទ្ធិដល់អគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍ ដែលគ្រប់គ្រងលើនាយកដ្ឋានជនភៀសខ្លួន មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការសម្រេចថាតើគួរផ្តល់ ឬមិនផ្តល់ ចំពោះអ្នកដែលស្នើរសុំ នូវសិទ្ធិជ្រកកោន និងឋានៈជាជនភៀសខ្លួន។ ទោះបីជា អនុក្រឹត្យនេះចែងថាអ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនណាម្នាក់ ស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោននៅមុខអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ហើយអ្នកទាំងនោះត្រូវតែជាអ្នកស្នើសុំដែលមានឋានៈជាជនបរទេសមិនមែនអន្តោប្រវេសន៍ ហើយនិងមិនតម្រូវឲ្យអាជ្ញាធរអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកទាំងនោះចូលមក ឬ ស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្នក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។ តែផ្ទុយទៅវិញ អនុក្រឹត្យនោះបានលើកឡើងថា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចមានសិទ្ធិក្នុងការបដិសេធ ឬ បណ្តេញអ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនចេញ ប្រសិនបើអាជ្ញាធរទាំងនោះគិតថា វត្តមានរបស់អ្នកទាំងនោះ “មានផលប៉ះពាល់មិនល្អដល់សន្តិសុខជាតិ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ”។
ថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៥ ប្រធានអគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍ លោកឧត្តមសេនីយ៍ សុខ ផល បានបន្ថែមការគំរាមកំហែងដល់អ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនជាជនជាតិដើមភាគតិច ចារាយ និង អ៊ីឌឺ ចំនួន៤០នាក់ ហើយព្រមទាំងបានគំរាមកំហែងចាត់វិធានការណ៍ទៅលើឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន (UNHCR) ផងដែរ។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន មានអាណត្តិដើម្បីបន្តការការពារជនភៀសខ្លួនឲ្យបានល្អប្រសើ តាមរយៈការជួយគាំទ្ររាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រព័ន្ធសិទ្ធិជ្រកកោន ដោយយោងទៅតាមមាត្រា ៣៥ នៃអនុសញ្ញាស្តីពីជនភៀសខ្លួនឆ្នាំ ១៩៥១ ដែលតម្រូវឲ្យអាជ្ញាធររដ្ឋសហការជាមួយឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន ហើយផ្តល់តួនាទីដល់ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួនក្នុងការត្រួតពិនិត្យពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហារបស់ជនភៀសខ្លួន។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ សុខ ផល បានលើកឡើងថា អ្នកស្នើរសុំសិទ្ធិជ្រកកោនចំនួន ៤០នាក់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ គឺជា “ជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាមខុសច្បាប់”។ លោកបន្តថា៖ “យើងនឹងចាប់ខ្លួនអ្នកទាំងអស់នោះ ប្រសិនបើយើងរកឃើញថាអ្នកទាំងអស់នោះឆ្លងដែនដោយខុសច្បាប់”។ លោកបានចោទប្រកាន់ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន ពីបទរួមសមគំនិតជាមួយអ្នកទាំងអស់នោះ ហើយលោកបានអះអាងទៀតថា “ច្បាប់របស់ប្រទេសកម្ពុជាបានចែងថា បុគ្គលណាដែលបានរួមសមគំនិតជាមួយនឹងជនអន្តោប្រវេសន៍ត្រូវតែផ្តន្ទាទោស”។ ការលើកឡើងរបស់លោកឧត្តមសេនីយ៍ សុខ ផល បានបង្ហាញថារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងគម្រាមកំហែងនឹងប្រើប្រាស់មាត្រា ២៩នៃច្បាប់ស្តីពីអន្តោប្រវេសន៍របស់កម្ពុជាដែលត្រូវបានអនុម័តនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៤ ទៅលើបុគ្គលិករបស់ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន។ មាត្រានេះផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារចាប់ពីបី ទៅ ប្រាំមួយខែ លើលើបុគ្គលណាដែល “ផ្តល់ជំនួយ ឬ លួចផ្តល់មធ្យោបាយធ្វើដំណើរ” ដល់ជនបរទេសណាដែលចូលមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា “ដោយគ្មានការអនុញ្ញាត” ហើយស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសដោយ “លាក់បំពួន ឬ បន្លំ ឬ ដោយឧបាយកលសម្រាប់រំដោះខ្លួន”។ ការប្រើប្រាស់ច្បាប់នេះមិនមែនត្រឹមតែមិនអើពើចំពោះអាណត្តិរបស់ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួនប្រចាំនៅកម្ពុជានោះទេ ហើយថែមទាំងមិនអើពើចំពោះអភ័យឯកសិទ្ធិរបស់ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន និងបុគ្គលិករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផ្សេងទៀត ក្រោមលក្ខន្តិកៈនៃអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩៤៦ ស្តីអំពីឯកសិទ្ធិ និងអភ័យឯកសិទ្ធិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលកម្ពុជា គឺជារដ្ឋភាគី។
នាយកប្រត្តិបត្តិអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិប្រចាំនៅអាស៊ី លោក Brad Adams បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ប្រសិនបើម្ចាស់ជំនួយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលមិនចាត់វិធានការណ៍ភ្លាមៗ ដើម្បីដាក់សម្ពាធដល់រាជរដ្ឋាភិបាលឲ្យពិចារណាឡើងវិញនោះទេ យើងប្រហែលជានឹងជួបការនិរទេសធំជាងការនិរទេសជនជាតិដើមភាគតិចចិន Uighurs កាលពីឆ្នាំ២០០៩ ទៅទៀត”។ លោកបានបន្តទៀតថា៖ “នេះជាបញ្ហាធំធេង ដោយមិនត្រឹមតែជាការបញ្ជូនជនភៀសខ្លួនត្រលប់ទៅវិញនោះទេ ប៉ុន្តែជាបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សទូទៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែដឹងថាខ្លួននឹងត្រូវផ្តល់សំណងជាលក្ខណៈការទូតយ៉ាងធំធេង ប្រសិនបើបញ្ហានេះកើតឡើងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះ”។
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ រាជធានីភ្នំពេញ, អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក (ភាសាអង់គ្លេស), +៨៥៥ ១២ ៨០៣ ៦៥០
▪ រាជធានីភ្នំពេញ, លោក អំ សំអាត (ភាសាខ្មែរ), +៨៥៥ ១២ ៣២៧ ៧៧០
