សមាគម អាដហុក និងអង្គការ លីកាដូ សំណូមពរដល់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ សូមមេត្តាបដិសេធសេចក្តីព្រាងច្បាប់ ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលមិនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥; ក្រុមសង្គមស៊ីវិល
នៅពេលដែលក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញកម្ពុជា រៀបចំពិនិត្យមើលទៅលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល សមាគមអាដហុក ការពារសិទិ្ធមនុស្សនិងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា និងអង្គការសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿននិងការពារសិទិ្ធមនុស្ស លីកាដូ សូមអំពាវនាវដល់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ សូមលោកមេត្តាបដិសេធសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ដោយសារមានមាត្រាជាច្រើនរំលោភសិទិ្ធ និងសេរីភាពនានារបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភាជាតិដែលមានវត្តមានតែសមាជិកតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សកាន់អំណាច កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា និងពិភាក្សាយល់ព្រមជាឯកច្ឆ័ន្ធដោយសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្សកាន់អំណាច កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា។ ទោះជាមិនបានពិពណ៌នាឲ្យលំអិតក៏ដោយ ក៏មាត្រានានាដែលបានរៀបរាប់ខាងក្រោម គឺជាការព្រួយបារម្ភជាក់លាក់មួយចំនួនក្នុងចំណោមការព្រួយបារម្ភជាច្រើន។ មាត្រានានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងនិយមន័យរបស់សមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងមាត្រានានាស្តីពីនីតិវិធីនៃការតម្រូវឲ្យចុះបញ្ជី និងអំណាចរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ (មាត្រា ៤ ៥ ៨ ៩ និង១១ នៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល) នឹងផ្តល់ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់សេរីភាពក្នុងការជួបជុំដោយអហិង្សា និងការបង្កើតសមាគមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ មាត្រា ២៤ នៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ដែលបានបញ្ញត្តនូវលក្ខខណ្ឌអព្យាក្រឹត្យភាពនយោបាយ ក៏នឹងផ្តល់ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិផងដែរ។ មាត្រាទាំង ៦ ខាងលើ បានរំលោភលើមាត្រាជាច្រើននៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដូចខាងក្រោម៖
- កថាខណ្ឌទី១ នៃមាត្រា ៣៥៖ “ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ មានសិទិ្ធចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ។”
- កថាខណ្ឌទី១ នៃមាត្រា ៤១៖ “ពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ។”
- កថាខណ្ឌទី១ និងទី២ នៃមាត្រា ៤២៖ “ពលរដ្ឋខ្មែរមានសិទិ្ធបង្កើតសមាគម និងគណបក្សនយោបាយ។ សិទិ្ធនេះត្រូវកំណត់ក្នុងច្បាប់។ ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងឡាយ អាចចូលរួមក្នុងអង្គការមហាជន ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ការពារសមិទ្ធិផលជាតិ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម។”
ណាលី ពីឡូក នាយិកា អង្គការសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿននិងការពារសិទិ្ធមនុស្ស លីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “និយមន័យនៃសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ដែលស្រពិចស្រពិល និងផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ អាចមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់សិទិ្ធរបស់អង្គការសហគមន៍មូលដ្ឋានជាច្រើន។” អ្នកនាងបានបន្តទៀតថា៖ “ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន និងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ នឹងត្រូវបានគេបិទសេរីភាព និងបំបិទមាត់ ដោយសារច្បាប់នេះ។ បញ្ហានេះជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានទៅដល់សេរីភាពជាមូលដ្ឋាននានា ដែលត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។”
សមាគម អាដហុក និងអង្គការលីកាដូ ក៏មានការព្រួយបារម្ភផងដែរ ទៅលើធម្មនុញ្ញភាពនៃតួនាទីក្នុងការសម្រេចចិត្ត ដែលត្រូវបានផ្តល់ឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមមាត្រា ៣០ ៣២ ៣៣ ៣៤ និង៣៥ នៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា បានចែងថា អំណាចនីតិបញ្ញត្តិ នីតិប្រតិបត្តិ និងអំណាចតុលាការ ស្ថិតនៅដាច់ពីគ្នា ហើយអំណាចតុលាការនេះ ធានានូវឯករាជ្យភាព និងការពារសិទិ្ធនិងសេរីភាពនានារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ហេតុដូចនេះ យើងខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ សូមលោកមេត្តាពិនិត្យទៅលើមាត្រានានានៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដូចខាងក្រោមនេះ ដែលជាការបន្ថែមលើមាត្រានានានៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅខាងលើ៖
- កថាខណ្ឌទី១ ២ និង ៣ នៃមាត្រា ១២៨៖ “អំណាចតុលាការ ជាអំណាចឯករាជ្យ។ អំណាចតុលាការធានារក្សាអនាគតិ និងការពារសិទិ្ធសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ អំណាចតុលាការគ្របដណ្តប់ទៅលើរឿងក្តីទាំងអស់ រួមទាំងរឿងក្តីរដ្ឋបាលផង។”
- កថាខណ្ឌទី១ នៃមាត្រា ១៣០៖ “គ្មានអង្គការណាមួយនៃអំណាចនីតិបញ្ញត្តិ ឬនីតិប្រតិបត្តិអាចទទួលអំណាចតុលាការអ្វីបានឡើយ។”
ជាពិសេស ការគម្រាមកំហែងនឹងចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ឬនិរទេសបុគ្គលិកបរទេសរបស់សមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុកនិងបរទេស ដែលមិនបានចុះបញ្ជី គឺជាមធ្យោបាយមួយផ្សេងទៀតក្នុងការបំបិទសម្លេងរិះគន់លើរាជរដ្ឋាភិបាល។ លោក ធន់ សារាយ ប្រធានសមាគមអាដហុក បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ការងារ និងតួនាទីរបស់សង្គមស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នឹងត្រូវកម្រិតក្នុងលក្ខខណ្ឌមួយដែលធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារអំណាចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលជ្រៀតជ្រែកលើសកម្មភាពរបស់អ្នកទាំងនោះ ដោយផ្អែកលើទស្សនៈដែលស្រពិចស្រពិល និងមាននិយមន័យមិនច្បាស់លាស់នៃពាក្យ “ស្ថេរភាព” និង “សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ”។” លោកបានបន្តទៀតថា៖ “ច្បាប់នេះ ងាយនឹងបង្កើតឲ្យមានការរំលោភអំណាច ដែលអនុញ្ញាតឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់មាត្រានានាក្នុងច្បាប់នេះ ដើម្បីគម្រាមកំហែង និងដាក់ទណ្ឌកម្មដល់សកម្មជនសិទិ្ធមនុស្ស និងអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស ដែលក្រោកឈរឡើងដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ និងសិទិ្ធមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។”
លើសពីនេះ ការអនុលោមតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលមាននៅក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ ក៏ដូចជាតាមមាត្រា ៣១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា៖
- កថាខណ្ឌទី១ និង២ នៃមាត្រា ៣១៖ “ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទទួលស្គាល់ និងគោរពសិទិ្ធមនុស្សដូចមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទិ្ធមនុស្ស និងកតិកាសញ្ញាព្រមទាំងអនុសញ្ញាទាំងឡាយទាក់ទងនឹងសិទិ្ធមនុស្ស សិទិ្ធនារី និងសិទិ្ធកុមារ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ មានសិទិ្ធសេរីភាព និងករណីយកិច្ចដូចគ្នាទាំងអស់ដោយឥតប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា ជំនឿ សាសនា និន្នាការនយោបាយ ដើមកំណើតជាតិ ឋានៈសង្គម ធនធាន ឬស្ថានភាពឯទៀតឡើយ។”
ច្បាប់នេះ រំលោភលើមាត្រាជាច្រើននៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក៏ដូចជាបោះបង់ចោលការប្រតិបត្តិតាមកាតព្វកិច្ចជាលក្ខណៈអន្តរជាតិនានា
ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ សូមមេត្តាពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់នេះ ដោយពិចារណាលើសិទិ្ធនានារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានចែងក្នុងអនុសញ្ញាស្តីពីសិទិ្ធពលរដ្ឋ និងនយោបាយ (មាត្រា ២២(១)និង(៣) ១៩(១)និង(៣) និង១៤(១)) និងសិទិ្ធនានារបស់កុមារ ដែលមានចែងក្នុងអនុសញ្ញាស្តីពីសិទិ្ធកុមារ (មាត្រា ១៥(១))។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ក៏សូមមេត្តាពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់នេះ ដោយពិចារណាលើសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទិ្ធមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (មាត្រា ១៩ ២០(១)និង(២) និង ២៩(១))។
សមាគម អាដហុក និងអង្គការលីកាដូ ជឿជាក់ថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល មិនទាន់ត្រូវការចាំបាច់នោះទេ ដោយមានច្បាប់គោល៖ ក្រមរដ្ឋប្បវេណីកម្ពុជា (មាត្រា ៤៦ ៤៧ ៤៨ ៤៩ ៥០ ៥៤ ៥៥ និង៥៦ និងមាត្រាពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត) និងច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការសំអាតប្រាក់ និងហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្ម (មាត្រា ៤(១)(ឌ) ១១ ១៥ ១៦ ១៧ និង១៨) បានផ្តល់នូវក្របខណ្ឌយ៉ាងទូលំទូលាយរួចទៅហើយ ទៅលើអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល សមាគម និងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត។
ណាលី ពីឡូក នាយិកាអង្គការ លីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ មានតួនាទីធានាថាច្បាប់ថ្មី នឹងអនុលោមទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។” អ្នកនាងបានបន្តទៀតថា៖ “ច្បាប់នេះ រំលោភលើមាត្រាជាច្រើននៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក៏ដូចជាបោះបង់ចោលការប្រតិបត្តិតាមកាតព្វកិច្ចជាលក្ខណៈអន្តរជាតិនានា។ ប្រសិនបើក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិតជាឯករាជ្យ នោះយើងខ្ញុំទាំងអស់គ្នាសង្ឃឹមថា ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនឹងបដិសេធសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ដោយផ្អែកលើការវិភាគផ្នែកច្បាប់នានាទាំងនេះ។”
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ លោក ធន់ សារាយ ប្រធានសមាគមអាដហុក, ទូរស័ព្ទលេខ ០២៣ ២១៨ ៦៥៣
▪ លោក អំ សំអាត អ្នកសម្របសម្រួលបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការ លីកាដូ,ទូរស័ព្ទលេខ ០១២ ៣២៧ ៧៧០។
PDF៖ ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាអង់គ្លេស - ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរ
MP3៖ ស្តាប់សំឡេងជាភាសាខ្មែរ
- ចំណងជើង & មូលបទ
- សិទិ្ធបញ្ចេញមតិ និងចូលរួម ច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិ
