អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិសម្តែងការសោកស្តាយចំពោះការរុះរើបដាស្នើសុំឲ្យមានការដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៥ និងអ្នកស្រី ទេព វន្នី
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧; ក្រុមសង្គមស៊ីវិល
យើងខ្ញុំ ដែលជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិមានរាយនាមខាងក្រោម សូមសម្តែងការសោកស្តាយចំពោះសកម្មភាពរបស់អាជ្ញាធរនគរបាលឃុំ និងស្រុកនៅក្នុងខេត្តកោះកុង ដែលបានចុះទៅរុះរើបដាអំពាវនាវឲ្យមានការដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៦នាក់។ បដាទាំងនេះត្រូវបានដកហូតចេញពីទីស្នាក់ការរបស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ (“អាដហុក”) អង្គការសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស (“លីកាដូ”) និងអង្គការមាតាធម្មជាតិ ដែលបានកើតឡើងនៅឃុំស្មាច់មានជ័យ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧ ព្រមទាំងការរុះរើបដាចេញពីមុខផ្ទះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋចំនួនបីនៅស្រុកស្រែអំបិល ខេត្តកោះកុង កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧ ផងដែរ។
ការដាក់បង្ហាញបដារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការពាក់ព័ន្ធនេះគឺជាការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់។ សិទ្ធិនេះដែលផ្តល់ការការពារផងដែរដល់ការបញ្ចេញមតិផ្នែកនយោបាយ និងមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាល អាចត្រូវបានរឹតត្បិតទៅបានតែក្នុងករណីកម្រិតយ៉ាងជាក់លាក់ប៉ុណ្ណោះ ហើយដែលចំណុចនេះមិនអាចអនុវត្តទៅកើតក្នុងករណីរុះរើបដានេះទេ។ ការរុះរើបដាដោយបង្ខំបែបនេះបង្ហាញពីការរឹតត្បិតដែលពុំមានសម្អាងហេតុត្រឹមត្រូវ ហើយនេះជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិមនុស្សពុំត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់អន្តរជាតិ និងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោក អាឡិច ហ្គូនហ្សាឡេស ដេវីឌហ្សន់ នាយកប្រតិបត្តិ នៃអង្គការមាតាធម្មជាតិបានមានប្រសាសន៍ថា៖ “នេះពិតជាពុំមានការអត់ឱនសម្រាប់អ្នកដែលជំទាស់ និងការតវ៉ាដោយសន្តិវិធីនៅកម្ពុជាទាល់តែសោះនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ការអះអាងដោយពុំសមហេតុផលដែលថាបដាទាំងនេះ‘គំរាមកំហែងដល់សន្តិភាព និងសន្តិសុខ’ មិនអាចលាក់បាំងនូវអ្វីដែលមើលទៅជាការប៉ុនប៉ងរបស់អាជ្ញាធរដែលកាន់តែមិនសូវសប្បាយចិត្ត និងជាការបំភិតបំភ័យដល់ក្រុមសង្គមស៊ីវិល។”
ចំណាត់ការលើករណីទាំងពីរនេះបានកើតឡើងនៅក្នុងបរិវេណទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន និងបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ជាខ្លាំងដល់នីតិរដ្ឋនៅប្រទេសកម្ពុជា។ មាត្រា៤០ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចែងថា “ការរក្សាសិទ្ធិមិនឲ្យរំលោភលើលំនៅដ្ឋាន [...]។ ការឆែកឆេរលំនៅដ្ឋាន សម្ភារៈ វត្ថុ [...] ត្រូវធ្វើឲ្យស្របនឹងបញ្ញត្តិច្បាប់។ ក្នុងករណីនេះ នគរបាលពុំមានដីកាឆែកឆេរ ហើយអាជ្ញាធរក៏បានទទួលស្គាល់អំពីកង្វះខាតឯកសារផ្លូវច្បាប់ជាមូលដ្ឋាននេះផងដែរ។
ការវាយប្រហារលើការបញ្ចេញមតិដោយសេរីបែបនេះ បង្ហាញពីការរួមកាន់តែតូចនៃលំហប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់សង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា នៅខណៈដែលការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ និងថ្នាក់ជាតិកាន់តែខិតជិតមកដល់ ហើយដែលការវាយប្រហារនេះប៉ះពាល់ជាពិសេសលើសិទ្ធិសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ ការប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធី និងសេរីភាពខាងសមាគម ដែលត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។
អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៦នាក់បានបាត់បង់សេរីភាពរបស់ខ្លួនរួចទៅហើយ។ ពេលនេះ សូម្បីតែអ្នកអំពាវនាវឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទាំង៦ក៏ប្រឈមនឹងការគាបសង្កត់ដែរ
អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក, នាយករងផ្នែកតស៊ូមតិនៃអង្គការលីកាដូ
អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយិការងផ្នែកតស៊ូមតិនៃអង្គការ លីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “ដោយការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នឹងប្រព្រឹត្តទៅមិនដល់ពេលមួយខែទៀតផងនោះ ជាថ្មីម្តងទៀតអាជ្ញាធរបង្ហាញថាមិនទទួលយកសកម្មភាព ឬមតិយោបល់ណាដែលមិនស្របជាមួយនឹងផលប្រយោជន៍ផ្នែកនយោបាយរបស់អាជ្ញាធរទេ។ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៦នាក់បានបាត់បង់សេរីភាពរួចទៅហើយ។ ពេលនេះ សូម្បីតែអ្នកដែលបានអំពាវនាវឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទាំង៦នាក់ក៏អាចប្រឈមនឹងការគាបសង្កត់ដែរ”។
ហេតុការណ៍ទាំងនេះបានកើតឡើងត្រឹមតែប៉ុន្មានថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ក្រោយពីមានការប្រារព្ធយុទ្ធនាការរំលឹកខួបមួយឆ្នាំនៃការឃុំខ្លួនអ្នកទាំង៥ រួមមានអ្នកស្រី លឹម មុន្នី លោក យី សុខសាន្ត លោក នី សុខា លោក ណៃ វ៉ង់ដា និងអគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតលោក នី ចរិយា កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧។ ការឃុំខ្លួននេះត្រូវបានក្រុមការងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកលើបញ្ហាឃុំខ្លួនតាមអំពើចិត្តចាត់ទុកថាជាការឃុំខ្លួនតាម “អំពើចិត្ត”។ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានសម្រេចបន្តការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នអ្នកទាំង៥ចំនួនរយៈពេល ៦ ខែថែមទៀត។ ការពន្យារការឃុំខ្លួននេះរងការរិះគន់ជាថ្មីម្តងទៀតពីសំណាក់អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ ថ្នាក់តំបន់ និងអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា និងក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ព្រមទាំងការិយាល័យឧត្តមស្នងការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ។ មួយថ្ងៃមុនសេចក្តីសម្រេចបន្តការឃុំខ្លួនអ្នកទាំង៥រយៈពេល៦ខែទៀតរបស់ចៅក្រមស៊ើបសួរ មានសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយថាអ្នកទាំង៥ត្រូវបានជ្រើសរើសជាបេក្ខភាពរួមមួយក្នុងចំណោមបេក្ខភាពចំនួន៣រូបដើម្បីចូលរួមក្នុងវគ្គផ្តាច់ព្រ័ត្រសម្រាប់ទទួលពានរង្វាន់ម៉ាទីនអ៊ែនណល (Martin Ennals Award) សម្រាប់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិសរុបចំនួន ៥៥ បានរៀបចំរួមគ្នានូវយុទ្ធនាការដោយសន្តិវិធីស្នើឲ្យមានការដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៥ និងអ្នកស្រី ទេព វន្នី ដែលជាសកម្មជនសិទ្ធិដីធ្លី និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដែលក្នុងនោះរួមមានតាមរយៈការបង្កើតជាបដារាប់ចំនួនថ្ងៃដែលអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៦បានជាប់ឃុំ។ យុទ្ធនាការនេះទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងច្រើនពីសហគមន៍អន្តរជាតិ និងសាធារណជន ដោយមានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើននៅកម្ពុជា និងនៅបរទេសបានផ្ញើរូបថត និងសារគាំទ្រដើម្បីបង្ហាញពីសាមគ្គីភាពដល់អ្នកជាប់ឃុំទាំងនេះ។
យើងខ្ញុំ ដែលជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិមានរាយនាមដូចខាងក្រោម សូមអំពាវនាវដល់ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ខេត្ត និងថ្នាក់ជាតិពាក់ព័ន្ធនានា សូមមេត្តាផ្តល់សម្អាងហេតុឲ្យបានត្រឹមត្រូវជុំវិញការរុះរើបដាទាំង៦នេះ ហើយគួរតែប្រគល់បដាទាំងនេះជូនទៅប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការទាំងនោះវិញ ប្រសិនបើពុំមានមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់ត្រឹមត្រូវជុំវិញការរុះរើបដានេះទេ។ យើងខ្ញុំក៏ស្នើឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវរាល់សកម្មភាពបំភិតបំភ័យ ការគំរាមកំហែង និងការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌទៅលើអ្នកទាំងឡាយណាដែលអនុវត្តដោយសន្តិវិធីនូវសិទ្ធិសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ ការប្រមូលផ្តុំដោយសន្តិវិធី និងខាងសមាគម។ អ្វីដែលបន្ទាន់បំផុត យើងខ្ញុំអំពាវនាវជាថ្មីដល់អាជ្ញាធរកម្ពុជា សូមមេត្តាដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៥ និងអ្នកស្រី ទេព វន្នី និងដោយពុំចាំបាច់មានលក្ខខណ្ឌ ព្រមទាំងទម្លាក់ចោលបទចោទនានា និងបញ្ចប់នីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌប្រឆាំងនឹងអ្នកទាំង៦នាក់នេះ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះគាំទ្រដោយ៖
១. អង្គការអាក់សិនអេតកម្ពុជា
២. ក្រុមការងារដើម្បីដោះស្រាយទំនាស់ (ACT)
៣. វេទិកាអាស៊ី សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍សិទ្ធិមនុស្ស (FORUM-ASIA)
៤. សហគមន៍បឹងកក់
៥. សហគមន៍បឹងត្របែក
៦. សមាគមយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា (CIYA)
៧. មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR)
៨. សមាគមអាដហុក ការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា
៩. សមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ (CITA)
១០. សម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ
១១. អង្គការស្ម័គ្រចិត្តដើម្បីសង្គម(CVS)
១២. បណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN)
១៣. សម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា (CCFC)
១៤. គណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា (COMFREL)
១៥. មជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ (CLEC)
១៦. អង្គការសមធម៌កម្ពុជា (EC)
១៧. ក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅឋាន (HRTF)
១៨. សមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ (IDEA)
១៩. សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចឃុំប្រមេរ ខេត្តព្រះវិហារ
២០. សមាគមឥន្ទ្រទេវី (IDA)
២១. សហព័ន្ធអន្តរជាតិដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស
ក្នុងក្របខ័ណ្ឌអង្កេតដើម្បីកិច្ចការពារដល់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស
២២. សហគមន៍ដីធ្លី ភូមិ១ សង្កាត់៣ ខេត្តព្រះសីហនុ
២៣. សហគមន៍ដីធ្លី ភូមិព្រែកជីក ខេត្តកោះកុង
២៤. សហគមន៍ដីធ្លី ភូមិស្គុន ខេត្តសៀមរាប
២៥. សហគមន៍ដីធ្លីឡពាង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង
២៦. អង្គការមាតាធម្មជាតិ
២៧. អង្គការពន្លកខ្មែរ (PKH)
២៨. Progressive Voice
២៩. សហគមន៍ផ្លូវភ្លើង ទួលសង្កែ A
៣០. សហគមន៍ SOS ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញ
៣១. សម្ព័ន្ធសារព័ត៌មានអាស៊ីអាគ្នេយ៍
៣២. អង្គការពិភពលោកប្រឆាំងនឹងទារុណកម្ម (OMCT) ក្នុង ក្របខ័ណ្ឌអង្កេតដើម្បីកិច្ចការពារដល់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះគាំទ្រដោយ៖
១. ActionAid Cambodia
២. Alliance for Conflict Transformation (ACT)
៣. Asian Forum for Human Rights and Development (FORUM-ASIA)
៤. Boeung Kak Community
៥. Boeung Trabek Community
៦. Cambodia Indigenous Youth Association (CIYA)
៧. Cambodian Center for Human Rights (CCHR)
៨. Cambodian Human Right and Development Association (ADHOC)
៩. Cambodian Independent Teachers' Association (CITA)
១០. Cambodian League for the Promotion and Defense of Human Rights (LICADHO)
១១. Cambodian Volunteers for Society (CVS)
១២. Cambodian Youth Network (CYN)
១៣. Coalition of Cambodian farmer Community (CCFC)
១៤. Committee For Free And Fair Elections In Cambodia (COMFREL)
១៥. Community Legal Education Center (CLEC)
១៦. Equitable Cambodia (EC)
១៧. Housing Rights Task Force (HRTF)
១៨. Independent Democracy Of Informal Economy Association (IDEA)
១៩. Indigenous Youth at Prome Community, Preah Vihear Province
២០. Indradevi Association (IDA)
២១. International Federation for Human Rights (FIDH), in the framework of the Observatory for the Protection of Human Rights Defenders
២២. Land Community, I Village Preah Sihanouk province
២៣. Land Community, Prek Chik Village, Koh Kong
២៤. Land Conflict Community, Skun Village, Siem Reap province
២៥. Lor Peang Community, Kampong Chhnang Province
២៦. Mother Nature
២៧. Ponlok Khmer (PKH)
២៨. Progressive Voice
២៩. Railway Station, Tuol Sangkae A Community
៣០. SOS International Airport Community
៣១. Southeast Asian Press Alliance (SEAPA)
៣២. World Organisation Against Torture (OMCT), in the framework of the Observatory for the Protection of Human Rights Defenders
PDF៖ ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាអង់គ្លេស - ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរ
MP3៖ ស្តាប់សំឡេងជាភាសាខ្មែរ
