ហានិភ័យនៃសំឡេងរិះគន់៖ ការរំលោភបំពានទៅលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧
(លោក យី សុខសាន្ត នៅថ្ងៃដែលលោកត្រូវបានគេដោះលែងពីពន្ធនាគារ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧)។
នៅខណៈដែលស្ថានភាពសិទិ្ធមនុស្សនៅកម្ពុជាហាក់ដូចជាមិនដើរទៅមុខ ការនិយាយរិះគន់ទៅលើការរំលោភបំពានរបស់អាជ្ញាធរ គឺកាន់តែមានសារសំខាន់ខ្លាំងឡើង។ នៅក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស បុគ្គលឯករាជ្យ និងបុគ្គលសំខាន់ៗមួយចំនួនទៀត បានក្លាយជាជនរងគ្រោះក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះដទៃទៀត នៅក្នុងស្ថានភាពនយោបាយដ៏ផុយស្រួយនៅកម្ពុជា។ នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សបានទទួលរងនូវបទពិសោធន៍យ៉ាងជូរចត់សម្រាប់ការបញ្ចេញគំនិតរិះគន់របស់អ្នកទាំងនោះ។ អ្នកវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានគេលួចបាញ់ប្រហារទាំងកណ្តាលថ្ងៃ ហើយក្រោយមក ទោះជាជនសង្ស័យចំបងត្រូវបានតុលាការផ្តន្ទាទោសបន្ទាប់ពីបើកសវនាការអស់រយៈពេលបួនម៉ោងក៏ដោយ ក៏រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ នៅមិនទាន់មានការស៊ើបអង្កេតដែលគួរឲ្យជឿទុកចិត្តណាមួយ ត្រូវបានធ្វើឡើងទៅលើឃាតកម្មនេះនៅឡើយទេ។
នៅក្នុងរបាយការណ៍សង្ខេបចុងក្រោយបំផុតនេះ អង្គការ លីកាដូ បានលើកឡើងនូវការបំភិតបំភ័យជាច្រើន ដែលអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សកំពុងប្រឈមមុខនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ។ វិធីសាស្ត្រដ៏យូរអង្វែងជាច្រើន ដែលនៅតែត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីបំបិទសំឡេងអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស (ដូចជា៖ ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការដែលមានលក្ខណៈលំអៀង ការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាដែលគាំទ្រដោយអាជ្ញាធរ និងការបង្ក្រាបលើការតវ៉ាដោយអហិង្សានានា) ត្រូវបានបន្ថែមទម្ងន់តាមរយៈការអនុម័តច្បាប់ថ្មីមួយចំនួនដែលមានលក្ខណៈគាបសង្កត់ ហើយនិងការត្រួតពិនិត្យចាប់ពិរុទ្ធតាមរយៈប្រព័ន្ធអ៊ិនធើណេត។ ទោះបីជាករណីជាច្រើនដែលត្រូវបានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍នេះ មិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ពេញលេញ តែទិន្នន័យទាំងនេះអាចផ្តល់នូវរូបភាពមួយផ្នែកដែលបង្ហាញពីអំពើរំលោភបំពានជាច្រើន ដែលតែងតែកើតមកលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សនៅកម្ពុជា អស់រយៈពេលជាងពីរឆ្នាំចុងក្រោយមកនេះ។ ដោយការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនៅសល់តែមួយឆ្នាំទៀតប៉ុណ្ណោះ ហាក់ដូចជានិន្នាការទាំងនេះ អាចនឹងបន្តទៅថ្ងៃអនាគត ហើយការរំលោភបំពានទៅលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សជាច្រើននឹងបន្តក្លាយជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចប្រឹងប្រែង ក្នុងការបន្តរឹតត្បិតសេរីភាពដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥ មក អ្នកតំណាងសហគមន៍ជាច្រើន មេដឹកនាំសហជីព និងសកម្មជនបរិស្ថាន បានទទួលរងនូវការចោទប្រកាន់ដែលមិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់ ការកោះហៅឲ្យបំភ្លឺនៅចំពោះមុខតុលាការដែលជាវិធីសាស្ត្របំភិតបំភ័យដើម្បីបំបិទមាត់និងបញ្ឈប់ភាពសកម្មនិយម និងការជាប់ពន្ធនាគារ តាមរយៈការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជាដែលមានលក្ខណៈលំអៀង ចំពោះបុគ្គលដែលអាជ្ញាធរយល់ថាជាការគំរាមកំហែងដល់ខ្លួន។
អ្នកតំណាងសហគមន៍ ដែលបានទទួលពានរង្វាន់អន្តរជាតិ អ្នកស្រី ទេព វន្នី បានទទួលរងនូវការចោទប្រកាន់តាមរយៈប្រព័ន្ធតុលាការជាច្រើនករណី៖ គ្រាន់តែឆ្នាំមុន អ្នកស្រី ត្រូវបានតុលាការផ្តន្ទាទោសនៅក្នុងសំណុំរឿងចំនួនបីផ្សេងគ្នា ដែលក្នុងនោះករណីចំនួនពីរបានកើតឡើងរាប់ឆ្នាំមកហើយ។ អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សជាច្រើនផ្សេងទៀតនៅក្នុងសហគមន៍របស់អ្នកស្រី ដែលភាគច្រើនជាស្ត្រី ក៏ត្រូវបានអាជ្ញាធរដាក់គោលដៅដូចគ្នា។
បុគ្គលិកសមាគមអាដហុក ការពារសិទិ្ធមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា (អាដហុក) ចំនួនបួននាក់ រួមមានអ្នកស្រី លីម មុនី លោក នី សុខា លោក យី សុខសាន្ត និងលោក ណៃ វ៉ង់ដា ក៏ដូចជាអគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប លោក នី ចរិយា បានជាប់ក្នុងពន្ធនាគារចាប់តាំងពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦មក រហូតដល់ការដោះលែងអ្នកទាំងនោះឲ្យនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្ន កាលពីសប្តាហ៍មុនពីបទសូកប៉ាន់សាក្សី។ ដោយមិនទាន់មានការប្រកាសថ្ងៃសវនាការនៅឡើយ សំណើសុំនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្នរបស់អ្នកទាំងប្រាំ នៅតែបន្តត្រូវបានតុលាការបដិសេធ។ សម្រាប់លោក នី ចរិយា គ្រាន់តែនិយាយរិះគន់លើភាពមិនប្រក្រតីនៃនីតិវិធីតុលាការកាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥ បានធ្វើឲ្យលោកត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ និងដាក់ទោសពន្ធនាគារពីបទល្មើសមួយផ្សេងទៀត។ នេះបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីការព្យាយាមរបស់អាជ្ញាធរ ដើម្បីបំបិទសំឡេងរិះគន់ស្របច្បាប់លើភាពមិនប្រក្រតីនៃនីតិវិធីតុលាការ។
អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ និងកំពុងទទួលរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយគ្រាន់តែក្រោកឈរនិងនិយាយរិះគន់អំពីភាពអយុត្តិធម៌ មិនគួរត្រូវជាប់ក្នុងពន្ធនាគារទាល់តែសោះ ហើយបទចោទប្រកាន់ទាំងអស់លើអ្នកទាំងនោះគួរត្រូវបានទម្លាក់ចោល
អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយិការងផ្នែកតស៊ូមតិនៃអង្គការ លីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “នៅខណៈដែលមានការដោះលែងបុគ្គលិកអង្គការ អាដហុក និងសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោក នី ចរិយា ឲ្យនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការ គឺជាជំហានវិជ្ជមានមួយ ប៉ុន្តែអ្នកទាំងនោះនៅតែប្រឈមមុខនឹងបទចោទ ហើយអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សដទៃទៀតនៅតែបន្តនៅក្នុងពន្ធនាគារ។ អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ និងកំពុងទទួលរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយគ្រាន់តែក្រោកឈរនិងនិយាយរិះគន់អំពីភាពអយុត្តិធម៌ មិនគួរត្រូវជាប់ក្នុងពន្ធនាគារទាល់តែសោះ ហើយបទចោទប្រកាន់ទាំងអស់លើអ្នកទាំងនោះគួរត្រូវបានទម្លាក់ចោល”។
អំពើហិង្សាដែលមានការអនុគ្រោះពីអាជ្ញាធរ ជាពិសេសអំពើហិង្សាដែលបានប្រព្រឹត្តមកលើការប្រមូលផ្តុំដោយអហិង្សានានា បានក្លាយជាសកម្មភាពជាទៀងទាត់មួយរបស់នគរបាល សន្តិសុខ ហើយករណីខ្លះទាហានត្រូវបានអាជ្ញាធរដាក់ពង្រាយដើម្បីរារាំងការប្រមូលផ្តុំដោយអហិង្សានានា និងបំបែកអ្នកតវ៉ាទាំងនោះ។ កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ អ្នកធ្វើការងារផ្នែកសិទិ្ធមនុស្សល្បីឈ្មោះមួយរូប គឺលោក អំ សំអាត ដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងផ្នែកឃ្លាំមើលការរំលោភសិទិ្ធមនុស្សនិងជាអ្នកនាំពាក្យនៃអង្គការ លីកាដូ ហើយនិងតំណាងសហគមន៍បឹងកក់ លោក ច័ន្ទ ពុទ្ធិស័ក ត្រូវបានកងសន្តិសុខវាយដំយ៉ាងដំណំនៅកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញ ខណៈដែលអ្នកទាំងពីរកំពុងឃ្លាំមើលការដើរហែក្បួនអហិង្សាក្នុងទិវាអន្តរជាតិសិទិ្ធលំនៅដ្ឋាន។
អ្នកនាងបានបន្ថែមថា៖ “ទោះបីជាមានការព្យាយាមរឹតត្បិតពីអាជ្ញាធរយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅតែទាមទារឲ្យជនល្មើសទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ និងជួយពង្រឹងអំណាចសហគមន៍ សហជីពនិងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត ដែលព្យាយាមទាមទារនូវសិទិ្ធស្របច្បាប់របស់អ្នកទាំងនោះ។”
ទោះបីជានេះមិនមែនជាវិធីសាស្ត្រថ្មីក៏ដោយ ក៏ច្បាប់ថ្មីនិងច្បាប់ចាស់មួយចំនួនដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិត នៅតែត្រូវបានសភាអនុម័តនិងធ្វើវិសោធនកម្ម ដើម្បីដាក់គោលដៅទៅលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស។ យ៉ាងតិចណាស់ច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិតចំនួនប្រាំមួយ ត្រូវបានអនុម័តតាំងពីឆ្នាំ ២០១៤ ដែលមានគោលដៅយ៉ាងច្បាស់ក្នុងការរឹតត្បិតសកម្មភាពរបស់ក្រុមសង្គមស៊ីវិល ចោទប្រកាន់ការងាររបស់អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សថាជាអំពើខុសច្បាប់ និងដាក់ទណ្ឌកម្មយ៉ាងឆាប់រហ័សដល់ការបញ្ចេញមតិនិងអ្នករិះគន់អាជ្ញាធរ (រូមមាន៖ ច្បាប់ស្តីពីសហជីព ច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ច្បាប់ស្តីពីប្រព័ន្ធទូរគមនាគមន៍ ច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំអង្គការតុលាការ ច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំនិងប្រព្រឹត្តិទៅនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម និងច្បាប់ស្តីពីលក្ខន្តិកៈចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញា)។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិតចំនួនបួនផ្សេងទៀត កំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរការនីតិវិធី។ ប្រសិនបើច្បាប់ទាំងនោះមិនត្រូវបាននិរាកណ៍ទេនោះ ច្បាប់ទាំងនេះនឹងជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានយ៉ាងខ្លាំងដល់សំឡេងរិះគន់របស់កម្មករ អ្នកធ្វើយុទ្ធនាការ មេធាវី អ្នកសារព័ត៌មាន សហជីព អ្នកដឹកនាំសហគមន៍នៅទីក្រុង និងជនបទ ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋទូទៅផងដែរ។
ម្តងហើយម្តងទៀត ការប្រមូលផ្តុំដោយអហិង្សានិងការបញ្ចេញមតិ តែងតែត្រូវបានអាជ្ញាធរដែលរាប់តាំងពីមន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាលរហូតដល់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ចោទប្រកាន់ថាជា “បដិវត្តពណ៌” និងត្រូវបានអាជ្ញាធរបង្រ្តាប (ពេលខ្លះដោយអំពើហិង្សា)។ ការបង្ក្រាបដែលបន្តកើតមាន និងក្រោមរូបភាពជាច្រើនយ៉ាងទៅលើសេរីភាពនៃការប្រមូលផ្តុំដោយអហិង្សានិងការបញ្ចេញមតិបែបនេះ ជាហានិភ័យនៅក្នុងបរិបទមុន និងក្រោយការបោះឆ្នោត។
អ្នកនាង ក៏បានបន្តទៀតថា៖ “សង្គមមួយដែលដំណើរការបានល្អ គឺត្រូវការសំឡេងរិះគន់សម្រាប់ឲ្យមានការអភិវឌ្ឍជានិរន្តរ៍។ ដោយផ្អែកលើការគំរាមកំហែងនានាដែលត្រូវបានធ្វើឡើងទៅលើបន្ទប់ស្ថានការណ៍ ដែលជាក្រុមមិនផ្លូវការបង្កើតឡើងដើម្បីឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតថ្នាក់មូលដ្ឋាននាពេលថ្មីៗនេះ អាជ្ញាធរកំពុងបង្ហាញថាសំឡេងទាំងនេះគួរតែមិនត្រូវឲ្យមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ”។
ទោះបីជាអាជ្ញាធរអាចមិនបន្តគោរពសិទិ្ធសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខក៏ដោយ ក៏នៅតែមានការតស៊ូ សាមគ្គីភាព និងការអំពាវនាវសារជាថ្មីឲ្យមានភាពយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស និងអ្នកដែលហ៊ានក្រោកឈរតវ៉ាផ្សេងៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អង្គការ លីកាដូ នៅតែនៅជាមួយអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សកម្ពុជា និងអំពាវនាវដោយសង្ឃឹមថា នឹងមានការដោះលែងអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សទាំងអស់ដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារដោយឥតលក្ខខណ្ឌនិងឆាប់រហ័ស មានការស៊ើបអង្កេតភ្លាមៗនិងម៉ត់ចត់ទៅលើការរំលោភបំពានលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សនានា ព្រមទាំងសង្ឃឹមថា នឹងមិនមានការបង្ក្រាបដែលមិនចាំបាច់ទៅលើប្រជាពលរដ្ឋដែលអនុវត្តសិទិ្ធសេរីភាព ក្នុងការបញ្ចេញមតិនិងការប្រមូលផ្តុំដោយអហិង្សា។
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយិការងផ្នែកតស៊ូមតិនៃអង្គការ លីកាដូ, លេខទូរស័ព្ទ៖ ០១២ ៨០៣ ៦៥០
▪ លោក អំ សំអាត អ្នកគ្រប់គ្រងការិយាល័យឃ្លាំមើលការរំលោភសិទិ្ធមនុស្សនៃអង្គការ លីកាដូ, លេខទូរស័ព្ទ៖ ០១២ ៣២៧ ៧៧០
PDF៖ ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាអង់គ្លេស - ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរ
MP3៖ ស្តាប់សំឡេងជាភាសាខ្មែរ
- ឯកសារទាក់ទង
- ចំណងជើង & មូលបទ
- យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ តុលាការ និង នីតិរដ្ឋ សិទិ្ធបញ្ចេញមតិ និងចូលរួម សិទ្ធិការងារ សិទ្ធិដីធ្លី ច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិ
