សកម្មជនការពារសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច ឃុំប្រមេរុ ខេត្តព្រះវិហារ
កួយគឺជាជនជាតិដើមភាគតិចមួយក្រុម ក្នុងចំណោមជនជាតិដើមភាគតិចប្រមាណជា ២៤ក្រុម នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ សិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ត្រូវបានផ្ដល់ឱ្យនូវការការពារពិសេស តាមច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិ ដោយសារតែភាពងាយរងគ្រោះរបស់ពួកគេ ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាដីធ្លី ផ្អែកលើវប្បធម៌ ជីវភាពរស់នៅ និងជំនឿ ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធយ៉ាងជ្រៅជាមួយធនធាន និងដីធ្លីដូនតារបស់ពួកគេ ។ បន្ទាប់ពីបានឃើញការរំលោភបំពានសិទ្ធិដីធ្លីជាច្រើនលើកនៅសហគមន៍កួយក្នុងឃុំប្រមេរុ លោក ស៊ុត សាវន បានចាប់ផ្ដើមចូលរួមសកម្មភាពការពារសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច ។
ព្រៃឈើហ្នឹងគឺយើងស្រឡាញ់ ហើយយើងចង់ការពារ ចង់ឱ្យព្រៃឈើហ្នឹងបានល្អគង់វង្ស ព្រោះព្រៃឈើមិនមែនជារបស់អ្នកណាម្នាក់ទេ គឺវាជាព្រៃឈើរបស់យើងទាំងអស់គ្នាហ្នឹង
សហគមន៍របស់លោក សាវន បានជួបបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនឆ្នាំ ជាមួយក្រុមហ៊ុន ដែលបានទទួលដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចពីរាជរដ្ឋាភិបាល ។ ដូចគ្នាទៅនឹងទម្រង់ផ្សេងទៀតនៃការគ្រប់គ្រងដីដែលផ្ដល់ដោយរដ្ឋផងដែរ ដីសម្បទានទាំងនេះបានអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុន អភិវឌ្ឍដីធ្លីទាំងនោះទៅជាឧស្សាហកម្មពាណិជ្ជកម្ម ដែលប៉ះពាល់ដល់ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចដែលរស់នៅទីនោះ ។ ក្រុមហ៊ុនដូចជា ឡាន ហ្វេង (ខេមបូឌា) អ៊ិនធើណេសិនណល ខមភេនី លីមីធីត និងក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅ ហេងហ្វូ បានទន្ទ្រាន ភ្ជួរ និងឈូសឆាយ ដីសហគមន៍ អស់ជាច្រើនឆ្នាំ ។ ការរំលោភយកដីធ្លីនេះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ដល់ផ្ទះសម្បែង ជីវភាពរស់នៅ និងវប្បធម៌របស់ពួកគេ ។
លោក សាវន បាននិយាយថា “យើងធ្វើការហ្នឹងគឺដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់ទេ” ។ “អ្វីដែលយើងធ្វើហ្នឹងគឺ ត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ទាំងអស់ ប៉ុន្តែគេចោទប្រកាន់ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញយើង ដោយសារយើងហ្នឹងជាអ្នកដែលការពារសិទ្ធិ” ។ ទម្រង់នៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញខ្លាំងជាងគេ ដែលលោក សាវន និងសហគមន៍របស់លោក បានជួបប្រទះនោះគឺ ប្រព័ន្ធតុលាការ ដោយក្រុមហ៊ុននិងបុគ្គលឯកជន បានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងជាច្រើន ប្រឆាំងនឹងសមាជិកសហគមន៍កួយ ដោយសារតែការទាមទារសិទ្ធិស្របច្បាប់ ពាក់ព័ន្ធនឹងដីដូនតារបស់ពួកគេ ។ លោកថា ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទាំងនេះ គឺកើតឡើងជាញឹកញាប់ ហើយជាមធ្យោបាយទូទៅមួយ សម្រាប់អាជ្ញាធរប្រើប្រាស់ក្នុងការដាក់សម្ពាធ ។
លោក សាវន លើកឡើងពីករណីមួយនៅអំឡុងឆ្នាំ២០១៧ នៅពេលដែលសមាជិកសហគមន៍ចំនួន ៨នាក់ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីការបង្ខាំងដោយខុសច្បាប់នូវអ្នកតំណាងម្នាក់ ពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅមួយ ។ ករណីនេះ ទាក់ទិននឹងហេតុការណ៍មួយ ដែលបានកើតឡើងអំឡុងឆ្នាំ២០១៥ ដោយប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជា ២០០ ទៅ៣០០នាក់ បានដកហូតគ្រឿងចក្រឈូសឆាយដី ដែលកំពុងភ្ជួរលើដីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ។ បទចោទទាំងនេះ បានកើតមាននៅអំឡុងឆ្នាំ២០១៧ នៅពេលដែលសហគមន៍ ស្ម័គ្រចិត្តប្រគល់គ្រឿងចក្រនោះឱ្យទៅម្ចាស់គេវិញ ។ លោកថា បន្ទាប់ពីឆ្លងការដំណាក់កាលស្មុគស្មាញជាច្រើនឆ្នាំ បទចោទទាំងនេះត្រូវបានទម្លាក់ចោលនៅដើមឆ្នាំ២០២៣ ។
លោក ស៊ុត សាវន ផ្ដល់បទសម្ភាសន៍នៅផ្ទះរបស់លោក នៅខេត្តព្រះវិហារ ។
លោក សាវន ក៏បានពន្យល់ពីរបៀបដែលអាជ្ញាធរ រារាំងការល្បាតដីសហគមន៍កួយ ។ លោកថា សហគមន៍របស់លោក មិនចង់ចុះបញ្ជីនោះទេ ហើយពួកគេចង់ប្រមូលគ្នាដើរល្បាតនៅមូលដ្ឋាន នៅពេលចាំបាច់ ដើម្បីធានាពីការការពារព្រៃឈើជារួមប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព “មន្ត្រីបរិស្ថានចង់ឱ្យយើងធ្វើការចុះបញ្ជីជា CPA អីផ្សេងៗ (តំបន់ការពារសហគមន៍) មានការទទួលស្គាល់ពីក្រសួងអ៊ីចឹង” ។ ក្ដីស្រឡាញ់របស់លោកចំពោះព្រៃឈើគឺខ្លាំងក្លា “ព្រៃឈើហ្នឹងគឺយើងស្រឡាញ់ ហើយយើងចង់ការពារ ចង់ឱ្យព្រៃឈើហ្នឹងបានល្អគង់វង្ស ព្រោះព្រៃឈើមិនមែនជារបស់អ្នកណាម្នាក់ទេ គឺវាជាព្រៃឈើរបស់យើងទាំងអស់គ្នាហ្នឹង” ។
ការរំលោភយកដីធ្លីនេះ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ដល់ផ្ទះសម្បែង ជីវភាពរស់នៅ និងវប្បធម៌របស់ពួកគេ ។
ការតស៊ូដើម្បីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច គឺត្រូវការចំណាយពេលវេលាច្រើន ។ លោក សាវន បានរៀបរាប់ថា “មានបងប្អូនមួយចំនួនដែរ គាត់តស៊ូអត់បាន គាត់ក៏លាឈប់ចឹងទៅ អ្នកដែលអាចធ្វើបានក៏ធ្វើដំណើរទៅមុខទៀត” ។ លោកបន្តថា “គាត់ធ្វើការយូរហើយ ជួនកាលក៏ជីវភាពគ្រួសារចេះតែធ្លាក់ចុះៗចឹងទៅ ហើយបងប្អូនខ្លះគាត់ក៏ឈប់តែម្ដងទៅ ដោយសារជីវភាពគាត់ខ្វះខាត” ។ ភាពសកម្មរបស់លោក សាវន នៅក្នុងសហគមន៍ បានធ្វើឱ្យលោកសល់ពេលតិចតួចប៉ុណ្ណោះដើម្បីរកប្រាក់ចំណូល ហើយការលះបង់របស់លោកចំពោះការងារសហគមន៍ ក៏បាននាំឱ្យលោកជំពាក់បំណុលផងដែរ ដើម្បីយកទៅផ្គត់ផ្គង់ការចំណាយនៅក្នុងគ្រួសារ ។ ទោះបីជាជួបឧបសគ្គទាំងនេះ លោកនៅតែបន្ត “បើសិនជាយើងអត់ចូលរួមក្នុងការការពារសិទ្ធិមនុស្ស ក៏ដូចជាចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ និងដីធ្លីទេ ចុះកូនចៅយើងជំនាន់ក្រោយដឹងថា យើងមិនមានការតស៊ូ យើងមិនមានការទាមទារអីផ្សេងៗ ហើយយើងបណ្ដោយឱ្យគេមករំលោភបំពានសិទ្ធិលើយើងផ្សេងៗ តើយើងគិតម៉េចទៅមុខទៀត? ហើយគិតថា មនុស្សម្នាក់ៗបើសិនជាយើងមិនមានឆន្ទៈលះបង់ពេលវេលាសម្រាប់ការងារសង្គមទេគឺ វាអត់មានតម្លៃអីទេ” ។
កន្លងមក ពុំមានសមាជិកណាម្នាក់នៃសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅក្នុងឃុំប្រមេរុ ដែលត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារ ដោយសារតែភាពសកម្មរបស់ពួកគេនោះទេ ។ នៅពេលដែលបញ្ហាប្រឈមនេះ នៅតែអាចកើតមានឡើងសម្រាប់លោក សាវន លោកត្រូវបានលើកទឹកចិត្តដោយក្រុមគ្រួសារ មិត្តភក្ដិ និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សជាមួយគ្នាផ្សេងទៀត “យើងធ្វើអ្វីមួយគឺយើងមានគ្នាច្រើន បើយើងគិតថាយើងធ្វើត្រូវ យើងមិនសូវបារម្ភប៉ុន្មានទេ ដោយសារយើងធ្វើទៅវាត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់” ។ លោក សាវន មានទំនុកចិត្តចំពោះសាមគ្គីភាពនៅក្នុងសហគមន៍របស់លោក “នៅពេលឡើងទៅតុលាការ ទៅបំភ្លឺម្ដងៗ បងប្អូនយើងទៅច្រើន ២០០-៣០០នាក់ចឹងទៅ ទៅលើកទឹកចិត្ត” ។
លោក ស៊ុត សាវន (រូបខាងស្ដាំ) និងសមាជិកសហគមន៍ផ្សេងទៀត ប្រារព្ធពិធីបុណ្យរុក្ខទិវា កាលពីឆ្នាំ២០២១ ។
ការរួបរួមគ្នានេះ បានជួយសម្រាលទុក្ខលំបាករបស់លោក ។ បណ្ដាញរបស់លោក គឺមិនត្រឹមតែចងក្រងជាមួយជនជាតិដើមភាគតិចកួយប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែលោកក៏បានពន្យល់ពីរបៀបសមាជិកជនជាតិដើមភាគតិចពូនង និងចារ៉ាយ ដែលនៅជិតគ្នា ធ្វើការសហការគ្នា ដើម្បីជួយការពារសិទ្ធិគ្នាទៅវិញទៅមក ផងដែរ ។
លោកនិយាយថា “ដំណោះស្រាយចាប់ផ្ដើមពីយើង បើយើងមិនស្វែងរកដំណោះស្រាយទេ គ្មានអ្នកណាជួយដោះស្រាយយើងបានទេ” ៕