វាយប្រហារលើអ្នកសារព័ត៌មាន និងបញ្ហាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ
ថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣
ក្នុងទិវាអន្តរជាតិដើម្បីបញ្ចប់និទណ្ឌភាពលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាន យើងខ្ញុំជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលមានរាយនាមដូចខាងក្រោម សូមអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចាត់វិធានការឱ្យបានឆាប់រហ័ស និងជាក់លាក់ ដើម្បីធានានូវការស៊ើបអង្កេតប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ឯករាជ្យ និងតម្លាភាព ទៅលើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដែលបានប្រព្រឹត្តនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤ យ៉ាងហោចណាស់អ្នកសារព័ត៌មានចំនួន១៥នាក់ ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ ក្នុងចំណោមនោះ អ្នកសារព័ត៌មានចំនួន១២នាក់បានរាយការណ៍អំពីបញ្ហារសើបនៅពេលពួកគេត្រូវបានសម្លាប់ ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គ្មានជនល្មើសណាម្នាក់ត្រូវបាននាំមកផ្តន្ទាទោសចំពោះករណីទាំងអស់នេះទេ ។
ថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣
យើងខ្ញុំ ជាស្ថាប័នសារព័ត៌មាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលមានរាយនាមដូចខាងក្រោម សូមសម្ដែងការសោកស្ដាយយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការសម្រេចរបស់សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងការលុបចោលអាជ្ញាប័ណ្ណសារព័ត៌មានវីអូឌី ដែលជាសារព័ត៌មានឯករាជ្យចុងក្រោយមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។ យើងខ្ញុំ ក៏សូមថ្កោលទោសផងដែរ ចំពោះការបៀតបៀនផ្លូវភេទ និងការគំរាមកំហែងថ្មីៗនេះ ទៅលើស្ត្រីអ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌីម្នាក់ ។
ការបិទសារព័ត៌មានវីអូឌី និងការប្រើភាសាបៀតបៀនផ្លូវភេទទៅលើស្រ្តីអ្នកសារព័ត៌មានវីអូឌី បានធ្វើឱ្យបាត់បង់ទំនុកចិត្តទៅលើការអះអាងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលខ្លួនឯង ពាក់ព័ន្ធនឹងការគោរពសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា និងហាក់ដូចជាកំពុងឆ្លុះបញ្ចាំងពីការខកខានក្នុងការគោរពច្បាប់ស្ដីពីរបបសារព័ត៌មាន ដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥ ។ ការសម្រេចចិត្តលុបចោលអាជ្ញាប័ណ្ណផ្សាយព័ត៌មានរបស់វីអូឌី នៅមុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០២៣នេះ បង្ហាញពីរលកថ្មីមួយនៃមធ្យោបាយគំរាមកំហែងប្រឆាំងនឹងសារព័ត៌មានឯករាជ្យដែលកំពុងមានតិចស្រាប់ ដែលស្រដៀងគ្នាទៅនឹងការបិទកាសែតខេមបូឌា ដេលី ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ និងការលក់កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ។
ថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣
នាព្រឹកនេះ រាជរដ្ឋាភិបាល បានសម្រេចដកហូតអាជ្ញាប័ណ្ណផ្សាយព័ត៌មានរបស់មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានឯករាជ្យ (CCIM) ជាស្ថាប័នគ្រប់គ្រងទៅលើសារព័ត៌មានដែលផ្សាយជាពីរភាសាគឺ វីអូឌី (VOD) ដែលជាសារព័ត៌មានឯករាជ្យចុងក្រោយមួយដែលនៅសេសសល់ ។
ក្រសួងព័ត៌មាន បានដកហូតអាជ្ញាប័ណ្ណវីអូឌី ក្រោយពីសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងកូនប្រុសរបស់សម្ដេច ដែលជាមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោក បានចោទជាបញ្ហាចំពោះអត្ថបទរបស់វីអូឌីដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី០៩ ខែកុម្ភៈ ដោយបង្ហាញពីប្រតិកម្មមួយចំនួន ពីមនុស្សផ្សេងៗគ្នា ។ នេះរួមមាន ការអត្ថាធិប្បាយរបស់អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល ឯកឧត្តម ផៃ ស៊ីផាន ផងដែរ ពាក់ព័ន្ធនឹងការអះអាងថា ឯកឧត្ដម ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយ ដើម្បីផ្ដល់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ ទៅកាន់ប្រទេសតួគី ។ ទាំងឯកឧត្ដម ហ៊ុន ម៉ាណែត និងសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្រោយមកបានបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គម ដើម្បីបដិសេធទៅលើរឿងដែលថា ឯកឧត្ដម ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចុះហត្ថលេខាលើឯកសារនោះ ។
ថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២
យើងខ្ញុំ ជាអង្គការលើកកម្ពស់សេរីភាពសារព័ត៌មាន សិទ្ធិមនុស្ស និងសង្គមស៊ីវិល ដែលមានរាយនាមដូចខាងក្រោម សូមសម្ដែងការសោកស្ដាយយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សា ការឃាត់ខ្លួនតាមទំនើងចិត្ត និងការបំភិតបំភ័យអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន៥នាក់និងសកម្មជនចំនួន៤នាក់កាលពីពេលថ្មីៗនេះពីសំណាក់មន្ត្រីកងអង្គរក្សនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅតំបន់ព្រៃភ្នំតាម៉ៅ។
អ្នកសារព័ត៌មានចំនួន៥នាក់មកពីអង្គភាពសារព័ត៌មានឯករាជ្យ វីអូឌី(VOD)និងយុវជនខ្មែរថាវរៈចំនួន៤នាក់ត្រូវបានឃាត់ខ្លួនដោយអយុត្តិធម៌អស់រយៈពេលប្រមាណ៧ម៉ោងកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២។ អ្នកទាំងនោះត្រូវបានឃាត់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃភ្នំតាម៉ៅកាលពីព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ដោយមន្ត្រីកងអង្គរក្សរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី (BHQ) និងបញ្ជូនមកកាន់អធិការដ្ឋាននគរបាលស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។
ថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២
នាព្រឹកនេះ អាជ្ញាធរ បានឃាត់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មាន៥នាក់ មកពីស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យវីអូឌី និង៤នាក់ទៀតមកពីក្រុមយុត្តិធម៌សង្គម ខ្មែរថាវរៈ នៅតំបន់ភ្នំតាម៉ៅ ។ ពួកគេត្រូវបានដោះលែងវិញនៅម៉ោងជាង ៦ល្ងាចនេះ ក្រោយពីអាជ្ញាធរតម្រូវឱ្យពួកគេធ្វើកិច្ចសន្យាមួយ ។
មន្ត្រីកងអង្គរក្សសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានឃាត់ខ្លួន អ្នកសារព័ត៌មាន និងសកម្មជនខ្មែរថាវរៈ រួមមានកញ្ញា សុគន្ធ តុលា កញ្ញា ឆែម ស្រីគា កញ្ញា ឈឿន ដារ៉ាវី និងលោក ហ៊ុន វណ្ណៈ ហើយបានបញ្ជូនពួកគេទាំង៩នាក់ទៅសាកសួរជាច្រើនម៉ោង នៅអធិការដ្ឋាននគរបាលស្រុកបាទី នៅខេត្តតាកែវ ។
សកម្មជនខ្មែរថាវរៈ ត្រូវបានឃាត់ខ្លួន ក្រោយពីសមាជិកក្រុមម្នាក់បានធ្វើការផ្សាយផ្ទាល់ព័ត៌មាននៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ពីតំបន់ភ្នំតាម៉ៅ នាព្រឹកនេះ ហើយក្រុមដដែលនេះបានដាក់ញត្តិមួយទៅកាន់មន្ទីរកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ពាក់ព័ន្ធនឹងដីព្រៃនេះ បើតាមសមាជិកក្រុមម្នាក់ទៀត ។ មានការរាយការណ៍ថា អាជ្ញាធរបានចាប់ផ្ដើមបោះបង្គោលដីព្រៃ ដែលនាំមានចម្ងល់ជាច្រើនពីអ្នកភូមិនៅក្នុងតំបន់ និងនាំឱ្យមានការចុះទៅទស្សនាផ្ទាល់ដោយក្រុមខ្មែរថាវរៈ ។
ថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១
នាថ្ងៃនេះ សាលាដំបូងខេត្តកោះកុង បានផ្ដន្ទាទោសលោក យួន ឈីវ ដែលជាចាងហ្វាងការផ្សាយ គេហទំព័រកោះកុងទាន់ហេតុការណ៍ (www.kohkonghotnews.com) ពីបទញុះញង់ តាមបញ្ញត្តិមាត្រា ៤៩៤ និងមាត្រា ៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ រយៈពេលតិចជាង ៧២ម៉ោង ក្រោយពីការឃាត់ខ្លួន លោកត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារកំណត់រយៈពេល ១ឆ្នាំ ។
ការផ្ដន្ទាទោសនេះ បានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានការណែនាំរបស់សម្ដេច ទៀ បាញ់ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ ដើម្បីឱ្យស៊ើបអង្កេតលើលោក យួន ឈីវ ជុំវិញការចោទប្រកាន់ថាលោក បានបង្ហោះព័ត៌មានដែលមានលក្ខណៈខុសពីការពិត អំពីការពាក់ព័ន្ធរបស់លោកអភិបាលរងខេត្តកោះកុង នៅក្នុងវិវាទដីធ្លីមួយនៅខេត្តកោះកុង ។
លោក យួន ឈីវ ត្រូវបាននគរបាលស្រុកបទុមសាគរកោះហៅទៅសាកសួរកាលពីថ្ងៃអង្គារសប្ដាហ៍នេះ ហើយលោកបានបង្ហាញវត្តមានទៅឆ្លើយបំភ្លឺដោយផ្ទាល់ ។ លោកបានធ្វើលិខិតសុំអភ័យទោស ចំពោះលោកអភិបាលរងខេត្ត និងបានយល់ព្រមលុបចោលអត្ថបទ ដែលបានបង្ហោះនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក មុនពេលករណីរបស់លោកត្រូវបានបញ្ជូនទៅតុលាការ ម្សិលមិញនេះ ។ សំណុំរឿងរបស់លោកត្រូវបានជំនុំជម្រះថ្ងៃនេះ ដោយពុំមានការបើកការស៊ើបអង្កេតតាមផ្លូវច្បាប់ ដោយផ្អែកលើហេតុផលថា លោកត្រូវបានចាប់ខ្លួនក្នុងពេលប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាក់ស្ដែង ។
ថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១
ក្នុងឱកាសទិវាសេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោក យើងខ្ញុំជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលមានរាយនាមខាងក្រោម សូមក្រើនរម្លឹកឡើងវិញថាសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិ រួមមានសិទ្ធិប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលសេរីនិងឯករាជ្យ ក៏ដូចជាសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការប្រកាន់មតិដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែក សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការស្វែងរក ការទទួល និងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងគំនិតនានា ។ សារព័ត៌មានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការធានានូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលមានវិបុលភាពនិងល្អប្រសើរ ។ យើងខ្ញុំជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការបន្តធ្លាក់ចុះនូវបរិយាកាសមិនល្អនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជា ហើយយើងខ្ញុំសូមជំរុញឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា (“រដ្ឋាភិបាល”) បញ្ឈប់នូវការយាយីនានាដែលកំពុងបន្តកើតមានចំពោះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ និងអ្នកសារព័ត៌មានដែលបានអនុវត្តសិទ្ធិមូលដ្ឋានចំពោះសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន ។ យើងខ្ញុំក៏សូមជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើការលុបបំបាត់នូវអំពើនិទណ្ឌភាពប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលត្រូវបានវាយប្រហារ និងធ្វើឃាតផងដែរ ។ យើងខ្ញុំសូមជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលលុបចោល នូវច្បាប់ដែលមានលក្ខណៈគាបសង្កត់ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពមូលដ្ឋាន ក៏ដូចជាសេរីភាពសារព័ត៌មាន ហើយត្រូវធានាថារាល់ការតាក់តែងច្បាប់នានាក្នុងពេលខាងមុខនឹងត្រូវបានព្រាងឡើងឱ្យស្របតាមកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ប្រកបដោយតម្លាភាព និងមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយសង្គមស៊ីវិល ។
ថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០
នៅថ្ងៃនេះ អង្គការសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទិ្ធមនុស្ស លីកាដូ ចេញផ្សាយនូវរបាយការណ៍មួយដែលមានចំណងជើងថា “ការតស៊ូដើម្បីសេរីភាព ៖ ការរំលោភបំពានអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស ២០១៨-២០២០” ។ របាយការណ៍នេះ មិនបានរៀបរាប់ឱ្យអស់នូវព្រឹត្តិការណ៍នៃការរំលោភបំពានលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៨ នោះទេ ។ ក៏ប៉ុន្តែរបាយការណ៍នេះបានលើកឡើងនូវករណីសំខាន់ៗជាច្រើន ដែលអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សត្រូវបានគេគំរាមកំហែង ចាប់ ឬឃុំខ្លួន ដោយសារអ្នកទាំងនោះអនុវត្តនូវសិទិ្ធសេរីភាពរបស់ពួកគេលើការជួបជុំ ប្រមូលផ្តុំ និងបញ្ចេញមតិ ដោយអហិង្សា ដូចដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់អន្តរជាតិ ។
ថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០
យើងខ្ញុំ ជាក្រុមសង្គមស៊ីវិល ដែលមានរាយនាមដូចខាងក្រោម សូមស្នើសុំដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សូមមេត្តាទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់ចំពោះ អ្នកសារព័ត៌មានដែលកំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ លោក សុខ ឧត្តម និងលោក សុវណ្ណ រឹទ្ធី និងបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញចំពោះអ្នកសារព័ត៌មានមិនស្ថិតក្នុងការឃុំឃាំងផ្សេងទៀត ដែលប្រឈមមុខនឹងការផ្ដន្ទាទោសដោយសារការងាររាយការណ៍ព័ត៌មានរបស់ពួកគាត់ ។ យើងខ្ញុំ ក៏សង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងប្រគល់អាជ្ញាប័ណ្ណវិទ្យុ និងគេហទំព័រផ្សាយព័ត៌មាន ដែលត្រូវបានដកហូតកន្លងមកនិងក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ដល់ម្ចាស់អាជ្ញាប័ណ្ណទាំងអស់នោះឱ្យបានដំណើរការឡើងវិញ ។
កាលពីថ្ងៃពុធសប្ដាហ៍នេះ នគរបាលបានចាប់ខ្លួនម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុក្នុងស្រុកមួយនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំងគឺលោក សុខ ឧត្តម ដោយចោទប្រកាន់ពី “បទញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ជាអាទិ៍” ។ ជាញឹកញាប់ លោក ឧត្តម បានរាយការណ៍ពីជម្លោះដីធ្លីដែលបានអូសបន្លាយពេលជាយូរមកហើយរវាង សហគមន៍កសិករមូលដ្ឋាន និងមន្ត្រីថ្នាក់ស្រុកដ៏មានអំណាច ។ មុនពេលចាប់ខ្លួនលោក ឧត្តម មួយថ្ងៃ ក្រសួងព័ត៌មានបានលុបចោលអាជ្ញាប័ណ្ណផ្សាយព័ត៌មានរបស់លោកគឺ ស្ថានីយវិទ្យុរឹទ្ធីសែន និងគេហទំព័ររបស់វិទ្យុនេះ ទោះបីជា លោក ឧត្តម មិនទាន់ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសណាមួយនៅពេលនោះក៏ដោយ ។ លោកកំពុងត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការ ។
ថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០
អតីតអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី គឺលោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន នៅតែមិនទាន់ទទួលបានសេរីភាពពេញលេញនៅក្នុងដំណើរការតស៊ូតាមផ្លូវច្បាប់ដោយគ្មានកំណត់ពេលវេលា នេះ បន្ទាប់ពីសាលាឧទ្ធរណ៍នាព្រឹកនេះ បានបដិសេធ បណ្ដឹងជំទាស់នឹងការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញពាក់ព័ន្ធនឹង បទចារកម្ម ប្រឆាំងនឹងអ្នកទាំងពីរ ដែលត្រូវបានសាធារណជនយល់ឃើញថា ជារឿងនយោបាយ។
មិនមានការពន្យល់ទៅលើការសម្រេចសេចក្ដីនេះទេ ហើយសេចក្ដីសំអាងហេតុជាលាយលក្ខណ៍អក្សររបស់តុលាការ អាចផ្ដល់ទៅឱ្យភាគីម្ចាស់បណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍បាន លុះត្រាតែមានសំណើសុំសាលដីកា។ មកទល់ពេលនេះ មិនទាន់មានការកំណត់ពេលវេលាជាក់លាក់ ឬកាលបរិច្ឆេទ សវនាការស្ដីពីការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញនៅឡើយទេ។
សាលដីកានាព្រឹកនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានចេញសាលក្រមចាត់របៀបកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ ដើម្បីបន្តការស៊ើបអង្កេតទៅលើការចោទប្រកាន់ដែលថា អ្នកយកព័ត៌មានទាំងពីរនាក់ “ប្រគល់ឱ្យរដ្ឋបរទេសនូវព័ត៌មាន ជាអាទិ៍ ដែលអាចធ្វើឱ្យអន្តរាយដល់ការការពារជាតិ”។ បណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍ដែលអ្នកសារព័ត៌មានពីររូបនេះបានប្ដឹងប្រឆាំងនឹងការស៊ើបអង្កេតឡើងវិញទៅលើបទចោទតាមបញ្ញត្តិមាត្រា៣៨ និងមាត្រា៣៩នៃច្បាប់ស្ដីពីការបង្ក្រាបអំពើជួញដូរមនុស្ស និងអំពើធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ ក៏ត្រូវបានបដិសេធចោលកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ផងដែរ។
ថ្ងៃទី១៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០
យើងខ្ញុំ ជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលមានរាយនាមដូចខាងក្រោម សូមស្នើសុំឱ្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ធានាថា សវនាការរបស់ឯកឧត្តម កឹម សុខាអតីតប្រធានគណបក្សជំទាស់ដែលត្រូវបានរង់ចាំអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយ គួរតែបើកទូលាយដល់សាធារណជន សារព័ត៌មាន និងការចូលរួមពេញលេញពីសំណាក់អង្គការសង្គមស៊ីវិល។ យើងខ្ញុំក៏ស្នើសុំដល់តុលាការឱ្យផ្ដិតយកទិដ្ឋភាព និងផ្សាយបន្តផ្ទាល់ពីដំណើរការសវនាការនេះ ដូចដែលបានធ្វើឡើងកាលពីលើកមុន។
សវនាការរបស់ឯកឧត្តម កឹម សុខា លើការចោទប្រកាន់ពី “បទសន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស” មិនទាន់បានបង្ហាញជាសាធារណៈនូវភស្ដុតាងគួរឱ្យជឿទុកចិត្តណាមួយនៅឡើយទេ ហើយករណីនេះអាចប្រឈមនឹងការផ្ដន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់៣០ឆ្នាំ ដែលមានការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់សាធារណជនទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស។
ថ្ងៃទី១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩
ដើម្បីប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ នៅថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ខាងមុខនេះ អង្គការលីកាដូ ធ្វើការសង្ខេបនូវព្រឹត្តិការណ៍ ស្តីពីសិទិ្ធមនុស្ស និង ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សសំខាន់ៗនានា ក្នុងរយៈពេលមូយទសវត្សចុងក្រោយនេះ។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ យើងនឹងបង្ហាញអំពី ស្ថានភាពសិទិ្ធមនុស្ស ក្នុងឆ្នាំនីមួយៗ (ពីឆ្នាំ ២០១០ ដល់ឆ្នាំ ២០១៩) ដោយចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី ០១ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ដល់ថ្ងៃទី ១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ។
ថ្ងៃទី៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩
នាព្រឹកនេះ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញជាថ្មីម្ដងទៀត មិនទាន់បានសម្រេចពីការផ្ដន្ទាទោសករណីអតីតអ្នកសារព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី លោក អ៊ួន ឈិន និងលោក យាង សុធារិន ដែលប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្ដល់ព័ត៌មានឱ្យរដ្ឋបរទេសដែលអាចធ្វើឱ្យអន្តរាយការការពារជាតិនៅឡើយទេ។ ចៅក្រមជំនុំជម្រះបានចាត់តាំងចៅក្រមថ្មី ដើម្បីស៊ើបអង្កេតបន្ថែមទៀតលើករណីនេះ ដែលធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសវនាការមួយដោយមិនបានបង្ហាញពីភស្ដុតាងគួរឱ្យទុកចិត្តណាមួយ ក្នុងការដាក់បន្ទុកលើបទចោទទាំងនេះ។
អង្គការលីកាដូ សំណូមពរដោយទទូចឱ្យអាជ្ញាធរមេត្តាទម្លាក់ចោលបទចោទទាំងអស់ប្រឆាំងនឹងអតីតអ្នកសារព័ត៌មានទាំងពីរនាក់។
ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រកាសសាលក្រមចាត់របៀបនាព្រឹកនេះថា តុលាការមិនទាន់បានសម្រេចពីការផ្ដន្ទាទោសករណីអតីតអ្នកសារព័ត៌មានទាំងពីរនាក់ទេ ប៉ុន្តែត្រូវធ្វើការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមទៀតទៅលើអង្គហេតុមួយចំនួនដូចជា ការធ្វើកោសល្យវិច័យចំពោះការវិភាគលើឧបករណ៍ផ្ទុកឯកសារ (hard drives) ដែលតុលាការបានរក្សាទុកអស់រយៈពេលជាង១៨ខែមកហើយនោះ។ ពេលវេលាជាក់លាក់នៃការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមនេះ មិនទាន់ត្រូវបានកំណត់ទេ។ ការបន្តដំណើរការផ្លូវច្បាប់នេះបង្ហាញថា អតីតអ្នកសារព័ត៌មានទាំងពីររូបត្រូវបន្តប្រឈមនឹងបទចោទដែលមិនបានលើកយកភស្ដុតាងជាក់លាក់គួរឱ្យជឿទុកចិត្តណាមួយមកបង្ហាញ។
ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩
ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានៅតែបន្តធ្លាក់ចុះក្នុងឆ្នាំ២០១៨ រួមមានការរឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះលំហសង្គមស៊ីវិល និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ក៏ដូចជាការបំបិទសំឡេងអ្នករិះគន់រាជរដ្ឋាភិបាល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យជាដើម។
ថ្ងៃទី៣០ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩
របាយការណ៍ស្តីពីស្ថានភាពសិទិ្ធមនុស្សនៅកម្ពុជា ត្រូវបានដាក់ចូលទៅក្រុមប្រឹក្សាសិទិ្ធមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិនាថ្ងៃនេះ ដើម្បីធ្វើការត្រួតពិនិត្យ ដែលនេះជាផ្នែកមួយនៃនីតិវិធីនៃការត្រួតពិនិត្យ ជាសាកល និងជាទៀងទាត់ (UPR)។
អង្គការ លីកាដូ បានចូលរួមចំណែក នៅក្នុងរបាយការណ៍រួមចំនួនពីរ ដែលរៀបរៀងឡើងដោយអង្គការសហព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (FIDH) និង វេទិកាអាស៊ានសម្រាប់សិទិ្ធមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍន៍ (FORUM-ASIA)ដោយបានបង្ហាញនូវការបង្ក្រាបរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋមកលើអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្ស សារព័ត៌មាន និងក្រុមសង្គមស៊ីវិល ហើយនិងផលវិបាកនៃការរំលោភសិទិ្ធដីធ្លី។
ថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨
នាព្រឹកនេះ អតីតអ្នកសារព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី លោក យាង សុធារិន និងលោក អ៊ួន ឈិន ត្រូវបាននាំខ្លួនមកសាកសួរនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លើបទចោទផ្សេងទៀត ដោយយោងតាមច្បាប់ស្ដីពីការបង្ក្រាបអំពើជួញដូរមនុស្ស និងអំពើធ្វើអាជីវកម្មផ្លូវភេទ។
អ្នកទាំងពីរ ធ្លាប់បានបម្រើការងារឲ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរី រហូតដល់ស្ថាប័ននេះ សម្រេចចិត្តបិទការិយាល័យនៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយអាស៊ីសេរីអះអាងថាបានរងការគាបសង្កត់ពីអាជ្ញាធររដ្ឋ ហើយត្រូវបង្ខំចិត្តបិទការផ្សាយរបស់ខ្លួនតាមវិទ្យុនានា អំឡុងពេលមានការបង្រ្កាបជាបន្តបន្ទាប់មកលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលមានលក្ខណៈរិះគន់។
អ្នកទាំងពីរ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន និងឃុំខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។ រយៈពេល៤ថ្ងៃក្រោយមក អ្នកទាំងពីរត្រូវបានចោទប្រកាន់ និងបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការ នៅក្នុងមណ្ឌលអប់រំកែប្រែទី១ (ម.១) ដែលមានសភាពចង្អៀតខ្លាំង។ បន្ទាប់មកទៀត អ្នកទាំងពីរក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពី អំពើជួញដូរមនុស្សផងដែរ ដែលជាបទចោទក្នុងករណីផ្សេងមួយទៀត ទោះបីជាមិនទាន់មានការបង្ហាញភ័ស្ដុតាងជាសាធារណៈដើម្បីគាំទ្របទចោទទាំងនោះ ក៏ដោយ។
ថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨
នាព្រឹកនេះ អតីតអ្នកសារព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរីពីរនាក់ដែលរងការចោទប្រកាន់ពីបទចារកម្ម ត្រូវបាននាំខ្លួនមកសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីធ្វើសេចក្ដីសម្រេចថា គួរបន្តឃុំខ្លួន ឬត្រូវដោះលែងអ្នកទាំងពីរ។
យោងតាមច្បាប់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជនសង្ស័យអាចត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការត្រឹមតែរយៈពេល៦ខែប៉ុណ្ណោះ លុះត្រាតែចៅក្រមរកឃើញថា ការបន្តឃុំខ្លួនជនសង្ស័យគឺមានភាពចាំបាច់ សម្រាប់ដំណើរការស៊ើបអង្កេត។ មិនមានភ័ស្ដុតាងគួរឱ្យជឿទុកចិត្តណាមួយ ត្រូវបានបង្ហាញជាសាធារណៈនៅឡើយទេ។
អំឡុងពេលសវនាការក្នុងខែមីនា ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ លោកចៅក្រម ឃឹម ប៉ុន បានមានប្រសាសន៍ថា រឿងក្ដីនេះស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេតនៅឡើយ ហើយការដោះលែងអ្នកទាំងពីរអាចនាំឱ្យមាន “គ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ”។
ថ្ងៃទី១៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨
នាថ្ងៃនេះ សាលាឧទ្ធរណ៍បានសម្រេចបដិសេធសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំរបស់អតីតអ្នកសារព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរីពីររូបគឺ លោក យាង សុធារិន និងលោក អ៊ួន ឈិន ដោយលើកហេតុផលថា ខ្លាចក្រែងអ្នកទាំងពីររត់គេចខ្លួនទៅក្រៅប្រទេស ឬមិនចូលរួមដំណើរការជំនុំជម្រះរឿងក្ដីនេះនៅតុលាការ។ នេះគឺជាសំណើរសុំនៅក្រៅឃុំលើកទីពីររបស់អ្នកទាំងពីរ ដែលកំពុងត្រូវបានឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារបណ្តោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការ តាំងពីថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។
អាជ្ញាធរបានចាប់ខ្លួន លោក សុធារិន និង លោក ឈិន កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ និងបានចោទប្រកាន់អ្នកទាំងពីរពីបទចារកម្ម តាមមាត្រា ៤៤៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្តល់ព័ត៌មានដល់រដ្ឋ ឬភ្នាក់ងារបរទេស ដែលអាច “អន្តរាយដល់ការការពារជាតិ”។ មិនមានភ័ស្ដុតាងគាំទ្រលើបទចោទនេះ ត្រូវបានបង្ហាញឡើងជាសាធារណៈនោះទេ។
អ្នកទាំងពីរ ធ្លាប់បានបម្រើការងារឲ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីជាភាសាខ្មែរ រហូតដល់ស្ថាប័នព័ត៌មានដែលមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅសហរដ្ឋអាមេរិកមួយនេះ សម្រេចចិត្តបិទការិយាល័យនៅទីក្រុងភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយអះអាងថាមានការគាបសង្កត់ពីអាជ្ញាធររដ្ឋ ហើយត្រូវបង្ខំចិត្តបិទការផ្សាយព័ត៌មានតាមស្ថានីយវិទ្យុនានា តាំងពីពេលនោះមក។
ថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨
ក្នុងសវនាការនាថ្ងៃនេះ សំណើរសុំនៅក្រៅឃុំរបស់លោក យាង សុធារិន និងលោក អ៊ួន ឈិន អតីតអ្នកកាសែតវិទ្យុអាស៊ីសេរី ត្រូវបានតុលាការកំពូលបដិសេធ។ ដោយបានប្រកាសតំកល់សេចក្តីសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ឲ្យបន្តការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការលើអ្នកទាំងពីរ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ លោកចៅក្រម ឃឹម ប៉ុន បានអះអាងថា ការស៊ើបអង្កេត កំពុងបន្តដំណើរការ ហើយថាការដោះលែងអ្នកទាំងពីរ អាចនឹងបណ្តាលឲ្យមានការ “ខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ”។
លោក សុធារិន និង លោក ឈីន ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា និងចោទប្រកាន់ពីបទ “ប្រគល់ឲ្យរដ្ឋបរទេសនូវព័ត៌មានជាអាទិ៍”។ អ្នកទាំងពីរ បានជាប់ក្នុងពន្ធនាគារអស់រយៈពេល ១១៨ ថ្ងៃហើយ នៅក្នុងពន្ធនាគារ ម១ ដែលកំពុងមានស្ថានភាពចង្អៀតណែន។
អ្នកទាំងពីរ ធ្លាប់បានបម្រើការងារឲ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីជាភាសាខ្មែរ រហូតដល់ស្ថាប័នព័ត៌មានដែលមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅសហរដ្ឋអាមេរិកមួយនេះ បានបិទការិយាល័យនៅទីក្រុងភ្នំពេញរបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយអះអាងថាបានទទួលការគាបសង្កត់ពីអាជ្ញាធររដ្ឋ និងត្រូវបង្ខំចិត្តបិទការផ្សាយរបស់ខ្លួនតាមវិទ្យុនាពេលនោះ។
ថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧
នារសៀលនេះ អតីតអ្នកសារព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរីពីរនាក់ ត្រូវបានចោទប្រកាន់នៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយជាប់សង្ស័យពីបទចារកម្ម និងត្រូវបានបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នរង់ចាំសវនាការ នៅឯមណ្ឌលអប់រំកែប្រែទី១ នៅព្រៃសរ។ លោក យាង សុធារិន (យាង សុជាមេត្តា) និងលោក អ៊ួន ឈិន ត្រូវបាននគរបាលឃាត់ខ្លួនតាំងពីយប់ថ្ងៃអង្គារ ដោយសង្ស័យថាបានរាយការណ៍ព័ត៌មានទៅសារព័ត៌មានដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
អ្នកទាំងពីរបានបម្រើការងារជាមួយវិទ្យុអាស៊ីសេរី រហូតដល់វិទ្យុមួយនេះបិទការិយាល័យនៅថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយលើកឡើងថាអាជ្ញាធរបានរឹតត្បិត និងបានបិទការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានរបស់ខ្លួននៅតាមស្ថានីយ៍វិទ្យុផ្សេងៗ។
លោក យាង សុធារិន និងលោក អ៊ួន ឈិន ត្រូវបានចោទប្រកាន់ផ្អែកតាមមាត្រា៤៤៥នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលចែងអំពីការប្រគល់ឱ្យរដ្ឋបរទេសនូវព័ត៌មាន ជាអាទិ៍ ដែលអាចធ្វើឱ្យ "អន្តរាយដល់ការការពារជាតិ"។ បទចោទនេះអាចប្រឈមនឹងការផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៧ឆ្នាំ ទៅ ១៥ឆ្នាំ។