សេចក្ដីសង្ខេបផ្លូវច្បាប់អំពី ច្បាប់កូវីដ-១៩ ត្រូវបានប្រើដើម្បីធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនដទៃទៀត
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី២៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២
ច្បាប់ប្រឆាំងជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិត បានបណ្តាលឱ្យមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកតវ៉ាសិទ្ធិដីធ្លី សហជីព និងប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត នៅរយៈពេលមួយឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយសារការអនុវត្តបែបរើសអើងរបស់អាជ្ញាធរលើវិសាលភាព និងអំណាចដ៏ទូលំទូលាយនៃច្បាប់នេះ និងការដាក់ទណ្ឌកម្មធ្ងន់ធ្ងរហួសហេតុមួយចំនួន ។ អាជ្ញាធរអាចចោទប្រកាន់បុគ្គលដោយយោងតាមច្បាប់នេះ យ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព និងគ្រប់ពេលវេលា ទោះបីជាករណីកូវីដ-១៩ ថយចុះក៏ដោយ ។ ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ដោយមិនត្រឹមត្រូវដែលអាចកើតមាន ក្នុងគោលបំណងគាបសង្កត់ការរិះគន់ និងសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន គឺជាការគំរាមកំហែង ដែលកំពុងតែកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ហើយនេះបង្ហាញជាឧទាហរណ៍នៃភាពគ្រោះថ្នាក់ដែលបណ្តាលមកពី ការបង្កើតច្បាប់ថ្មីប្រញាប់ប្រញាល់ពេក ដែលផ្ដល់សិទ្ធិអំណាចមិនសមស្របទៅរដ្ឋាភិបាល ។
ច្បាប់ស្តីពីជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលមានចំណងជើងជាផ្លូវការថា ច្បាប់ស្តីពីវិធានការទប់ស្កាត់ការឆ្លងរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ និងជំងឺកាចសាហាវ និងគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងទៀត ត្រូវបានអនុម័តយ៉ាង ប្រញាប់ប្រញាល់នៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ ដោយមិនមានការពិគ្រោះយោបល់ ជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងភាគីពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត ហើយបានចូលជាធរមានភ្លាមៗ ។ ច្បាប់នេះត្រូវបានបំពេញបន្ថែមដោយ ការតាក់តែងយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់នូវអនុក្រឹត្យចំនួនពីរ ស្តីពីវិធានការសុខាភិបាល និងវិធានការរដ្ឋបាល ដែលបានផ្តល់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលនូវអំណាច និងឆន្ទានុសិទ្ធិយ៉ាងទូលំទូលាយ ដើម្បីរឹតត្បិតសិទ្ធិសង្គម សិទ្ធិនយោបាយ និងសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ចជាមូលដ្ឋាន ។ ពុំមានបទប្បញ្ញត្តិគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ត្រួតពិនិត្យដោយឯករាជ្យទៅលើវិធានការរបស់អាជ្ញាធរនោះទេ ហើយក៏ខ្វះដែនកំណត់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ទៅលើរយៈពេល និងវិសាលភាពនៃការរឹតបន្តឹងបែបគាបសង្កត់នេះដែរ ។ អត្ថបទជាងពាក់កណ្តាលនៃច្បាប់កូវីដ-១៩ បានចែងតែពីការផ្តន្ទាទោស ដែលក្នុងនោះមានការផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររហូតដល់ ២០ឆ្នាំ សម្រាប់បទប្បញ្ញត្តិនៃការបំពានច្បាប់ដែលមិនត្រូវបានកំណត់ច្បាស់លាស់ ។
ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិ បានលើកឡើងភ្លាមៗនូវការព្រួយបារម្ភអំពីអ្វីដែលអាចកើតមាននៃការរំលោភបំពាន ដែលបានសរសេរទៅក្នុងច្បាប់ដែលបានព្រាងមិនសូវល្អ ដោយបានកត់សម្គាល់ពីការផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារជាកាតព្វកិច្ច និងធ្ងន់ធ្ងរហួសហេតុ ក៏ដូចជាការផាកពិន័យចំពោះការរំលោភលើវិធានការរដ្ឋបាល និងបទល្មើសដែលចែងមិនច្បាស់លាស់ផ្សេងទៀត ។
ការព្រួយបារម្ភអំពីច្បាប់ កូវីដ-១៩ ត្រូវបានគេដឹងយ៉ាងឆាប់រហ័ស នៅពេលដែលច្បាប់នេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ភ្លាមៗ ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យអាជ្ញាធរមានការរឹតបន្តឹងយ៉ាងទូលំទូលាយ រួមទាំងការបិទខ្ទប់ដោយគាបសង្កត់ និងការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នករិះគន់សាធារណៈផ្សេងទៀត ចំពោះការឆ្លើយតបនឹងកូវីដ-១៩ របស់រដ្ឋាភិបាល។ វិធានការដែលបានប្រើប្រាស់បានបង្កើតការរឹតបន្តឹងដោយមិនសមាមាត្រ និងមិនចាំបាច់លើសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការធ្វើដំណើរ ការជួបជុំ ការប្រមូលផ្ដុំ និងការបញ្ចេញមតិដោយសន្តិវិធី ។ របាយការណ៍ឆ្នាំ២០២១របស់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ បានបញ្ជាក់ថា មនុស្សយ៉ាងតិច ៧២៩នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនក្រោមច្បាប់កូវីដ-១៩ នៅចន្លោះពាក់កណ្តាលខែមេសា ដល់ចុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ ហើយជាង១០០នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួន ដែលជាតួលេខរដ្ឋាភិបាលបានបដិសេធ ។ ប៉ុន្មានខែក្រោយមក ខណៈដែលចំនួនករណីកូវីដ-១៩ ចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះច្បាប់នេះ ត្រូវបានប្រើជាយុទ្ធសាស្ត្រប្រឆាំងនឹងអ្នកតវ៉ាសិទ្ធិដីធ្លី និងសកម្មជនសិទ្ធិការងារ ក្នុងចំណោមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សផ្សេងទៀត ។
សេចក្ដីសង្ខេបផ្លូវច្បាប់របស់អង្គការលីកាដូ ផ្តល់ការដាស់តឿនអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃការបង្កើតច្បាប់ដែលផ្ដល់អំណាចទាំងស្រុង និងអំណាចដែលគ្មានការត្រួតពិនិត្យរបស់រដ្ឋាភិបាល អំឡុងពេលមានវិបត្តិសុខភាពសាធារណៈ។ សេចក្ដីសង្ខេបនេះបង្ហាញអំពីកង្វល់សំខាន់ៗមួយចំនួនទាក់ទងនឹង ច្បាប់ និងរបាយការណ៍អំពីស្ថានភាពនៃរបៀបដែលច្បាប់កូវីដ-១៩នេះ ត្រូវបានអនុវត្តជាក់ស្តែងនៅចន្លោះថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ ដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២ ។
ក្នុងការពិចារណាលើស្ថានភាពដូចដែលបានរាយការណ៍ អំពីរបៀបដែលច្បាប់ត្រូវបានអនុវត្ត ដោយរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ អង្គការលីកាដូសូមធ្វើការសំណូមពរដោយទទូចឱ្យអាជ្ញាធរ ដើម្បី៖
▪ ធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា១ មាត្រា២ មាត្រា៣ មាត្រា៤ មាត្រា៥ មាត្រា៧ មាត្រា៨ មាត្រា៩ មាត្រា១០ មាត្រា១១ មាត្រា១២ មាត្រា១៣ មាត្រា១៤ និងមាត្រា១៥ បន្ទាប់ពីមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិ ដើម្បីធានាថា សិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់ត្រូវបានគោរព និងការពារនៅក្នុងច្បាប់ដែលបានធ្វើវិសោធនកម្ម និងនៅពេលដែលច្បាប់ត្រូវបានអនុវត្ត ហើយវិធានការដែលមានការអនុញ្ញាតត្រូវតែជាវិធាន ដែលមានការរឹតត្បិតតិចតួចបំផុត ដោយចាត់ទុកថាចាំបាច់ និងមានលក្ខណៈសមស្រប ។
▪ ធ្វើវិសោធនកម្មអនុក្រឹត្យស្តីពីវិធានការសុខាភិបាលសម្រាប់ការទប់ស្កាត់ការឆ្លងរីករាលដាលនៃមេរោគ កូវីដ-១៩ និងជំងឺកាចសាហាវ និងគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងទៀត ដើម្បីអនុលោមតាមស្តង់ដារច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ។
▪ ធ្វើវិសោធនកម្មអនុក្រឹត្យស្តីពីវិធានការរដ្ឋបាលសម្រាប់ការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃមេរោគ កូវីដ-១៩ និងជំងឺឆ្លងធ្ងន់ធ្ងរ និងគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងទៀត ដើម្បីអនុលោមតាមស្តង់ដារច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។
▪ បញ្ចប់ការអនុវត្តបែបរើសអើងនៃច្បាប់ដែលមានស្រាប់
សូមអានអត្ថបទសង្ខេបទាំងស្រុងនៅទីនេះ ។
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ តាមរយៈ Signal (+855) 10 327 770 (ភាសាខ្មែរ)
▪ អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការក្រៅតំបន់នៃអង្គការលីកាដូ តាមរយៈ Signal (+855) 12 214 454 (ភាសាអង់គ្លេស)
PDF៖ ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាអង់គ្លេស - ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរ
MP3៖ ស្តាប់សំឡេងជាភាសាខ្មែរ
