ក្រមព្រមទណ្ឌថ្មីរាំងស្ទះបញ្ហាសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០
ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០១០ ឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស លោកស្រី ណាវី ភីឡាយ បានទទួលនូវការថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅពេលដែលលោកស្រីធ្វើរិះគន់លើប្រព័ន្ធតុលាការចំពោះរឿងក្តីរបស់លោកស្រី មួរ សុខហួ តំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្ស សម រង្សី។
អំពើរិះគន់ខាងលើនេះលោកស្រី ណាវី ភីឡាយ អាចនឹងត្រូវការចោទប្រកាន់ពីបទព្រហ្មទណ្ឌប្រសិនបើក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០នេះ។
មាត្រា៥២៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មី ដែលនឹងត្រូវចាប់ផ្តើមដាក់ឲ្យអនុវត្តនៅថ្ងៃស្អែក បានចែងថា អំពើរិះគន់លិខិត ឬសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ក្នុងគោលដៅបង្កឲ្យមាន គ្រោះថ្នាក់ដល់ស្ថាប័ន នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ) ខែ ទៅ ៦(ប្រាំមួយ)ខែ និងពិន័យជាប្រាក់ពី១០០,០០០(មួយសែន) រៀល ទៅ ១,០០០,០០០ ( មួយលាន ) រៀល។
នេះ គឺជាមាត្រាមួយក្នុងចំណោមមាត្រាផ្សេងទៀត ដែលអង្គការលីកាដូបានសង្កត់ធ្ងន់ក្នុងការសិក្សា វិភាគនៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីនេះ ហើយដែលអាចប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំង ដល់សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា។
ការវិភាគនេះនឹងបង្ហាញនៅចំនុចកត់សម្គាល់មួយចំនួនដែលមាននៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីដែលនឹងត្រូវចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
អង្គការលីកាដូ សូមបង្ហាញជូនបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌចំនួន៩មាត្រា ដែលបានកំណត់នៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មី ដែលអាចបង្កឲ្យមានការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិនៃការបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជានាពេលអនាគត។ ក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីនេះ ត្រូវបានអនុម័តតាំងពីឆ្នាំ២០០៩ ហើយនឹងចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០ ខាងមុខនេះ។
នាយិកាអង្គការលីកាដូ កញ្ញា ណាលី ពីឡូក បានមានប្រសាសន៍ថា ក្នុងឆ្នាំ២០១០ កន្លងមកនេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានបោះជំហានថយក្រោយរួចទៅហើយ នូវសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។បន្ថែមជាងនេះទៅទៀត ជាអកុសល ក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មី អាចនឹងអោយយើងឃើញនូវការស្រុតចុះនៃសេរីភាពបញ្ចេញមតិទ្វេដងទៀតនៅឆ្នាំ២០១១។
មានការវិភាគប្រៀបធៀបទៅលើអត្តបទច្បាប់ពីរ ដូចដែលបានភា្ជប់ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ។ អត្ថបទច្បាប់ទីមួយ គឺបញ្ញាតិស្ថិតក្នុងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរកាលឆ្នាំ១៩៩២ ដែលជារឿយៗ បានគាបសង្កត់លើសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។ បញ្ញាតិច្បាប់ទីពីរវិភាគលើក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីដែលអាចត្រូវបានគេប្រើដើម្បីគាបសង្កត់លើសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិនាពេលអនាគត។
មាត្រាដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងក្រោម ក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មី ភាគច្រើន គឺតំរូវអោយដាក់ពន្ធនាគារ
- បទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ (មាត្រា ៤៩៥) អំពើញុះញង់ដោយផ្ទាល់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ឬប្រព្រឹត្តអំពើបង្កឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម...។ ឃ្លាដែលមានលក្ខណៈស្រពិចស្រពិលនេះ ធ្វើឲ្យមាត្រា៤៩៥ មានភាពស្រដៀងនឹងបទល្មើសផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ដែលបានចែងអំពី សន្តិសុខ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម (ច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរកាល មាត្រា៦២) ។
- បទប្រមាថ (មាត្រា៥០២) ការប្រមាថ គឺជាវាចា កាយវិការ សំណេរ គំនូរ ឬ វត្ថុ ដែលប៉ះពាល់ដល់ សេចក្តីថ្លៃថ្នូរនៃបុគ្គល។ ធាតុផ្សំទាំងនេះ មានលក្ខណៈស្រពិចស្រពិល ហើយមានភាពងាយរងគ្រោះខ្លាំង។ មាត្រានេះបង្ហាញឲ្យបង្ហាញនូវទង្វើទាំងឡាយដែលប៉ះពាល់ដល់អារម្មណ៍នៃមន្ត្រីសាធារណៈ។
- បទផ្សព្វផ្សាយនូវកាអត្ថាធិប្បាយ ដើម្បីធ្វើសម្ពាធលើយុត្តាធិការ (មាត្រា៥២២) មាត្រានេះបង្កជាឧបសគ្គលើការតស៊ូមតិជាសាធារណៈ របស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នដទៃ ដែលបានធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ពាក់ព័ន្ធនឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៍។ ចូរមើលមាត្រា ៥២៣ ផងដែរ ដែលហាមប្រាមមិនឲ្យមានការរិះគន់លិខិត ឬ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍។ មាត្រាទាំងនេះនឹងចាត់ទុកថាខុសច្បាប់នូវរាល់សកម្មភាពយុទ្ធនាការតស៊ូមតិ។ឧទាហរណ៍ដូចជាយុទ្ធនាការមួយ ដែលនាំឲ្យមានការដោះលែងលោក ប៊ន សំណាង នឹង លោក សុខ សំអឿន ដែលអ្នកទាំងពីរមិនមែនជាឃាតករពិត នៅក្នុងអំពើឃាតកម្មលើមេដឹកនាំសហជីពលោក ជា វិជ្ជា ឡើយ។
លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត ពុង ឈីវកេក ប្រធានអង្គការលីកាដូបានមានប្រសាសន៍ថា មាត្រាទាំងអស់នេះ គឺជាដកហូតសេរីភាពបញ្ចេញមតិយ៉ាងជាក់ច្បាស់ ដូច មាត្រា ៥២២ និងមាត្រា ៥២៣ ជាឧទាហរណ៍ វាអាចធ្វើឲ្យមានការចោទប្រកាន់ទៅលើជនណា ដែលហ៊ានធ្វើការរិះគន់អំពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។
ក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីនេះក៍បានកំណត់នូវការផ្តន្ទាទោសបន្ថែមទៀតនូវការពិន័យជាប្រាក់លើទោសដាក់ពន្ធនាគារដែលមានស្រាប់ដែលនេះជាឧបករណ៍មួយក្នុងការគំរាមកំហែងចំពោះសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ៖
- ស្ទើរតែគ្រប់បទល្មើសទាំងអស់នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីនេះ ការពិន័យជាប្រាក់ក៍មានផងដែរ។ ហើយចំពោះជនណាដែលខកខានឬគ្មានសមត្ថភាពបង់ការពិន័យជាប្រាក់នេះ ជននោះនឹងត្រូវប្រឈមដាក់ពន្ធនាគាររហូតដល់២ឆ្នាំ។ ដូចនេះបើបុគ្គលណាមួយ ត្រូវបានរកឃើញថាមានទោសលើបទបរិហារកេរ្តិ៍ ដែលជាបទល្មើសមួយគ្រាន់តែពិន័យជាប្រាក់ប៉ុណ្ណោះមិនតំរូវអោយមានជាប់ពន្ធនាគារឡើយ។ ក៍ប៉ុន្តែជននោះនឹងត្រូវប្រឈមជាប់ពន្ធនាគារដដែល ប្រសិនបើគាត់សមត្ថភាពបង់ប្រាក់ពិន័យនោះ។
- ស្ទើរតែគ្រប់មាត្រា ដែលកំណត់នៃបទល្មើសទាំងអស់ក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មី ត្រូវបានកំណត់នូវការផ្តន្ទាទោសបន្ថែមផ្សេងៗទៀត ដែលវាជាហេតុផ្តល់ឪកាសអោយមានការរំលោភធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងទៀត ដូចជា៖
- ការបណ្តេញចោលពីការងារ ដែលអាចត្រូវបានគេប្រើជម្រុះចោល គ្រូបង្រៀន មេធារី អ្នកសារព័ត៌មានជាដើមដែលជាអ្នកហ៊ានបញ្ចេញយោបល់ពាក់ព័ន្ធនឹង នយោបាយខ្វែងគំនិតគ្នា នៅក្នុងមុខការរបស់ពួកគេ។
- ការដកសិទ្ធិពលរដ្ឋ ដែលមិនបានកំណត់ជាក់លាក់ក្នុងនោះមានរួមបញ្ចូលទាំងអស់នូវសិទ្ធិបោះឆ្នោះ សិទ្ធិក្នុងការថ្លែងសុន្ទរកថា ជាសាធារណៈការដើរហើរជាដើម។
- រិបអូសយកទ្រព្យសម្បត្តិ ទៅលើបទល្មើសជាក់លាក់ណាមួយ ជាពិសេសបទល្មើសដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការថ្លែងសុន្ទរកថា ការយល់ឃើញ អាចត្រូវបានប្រើបា្រស់ ដើម្បីធ្វើការរឹបអូសយកកុំព្យូរទ័រ ម៉ាស៊ីនបោះពុម្ភផ្សាយព័ត៌មាន និងសម្ភារៈផ្សេងទៀត។ ដែលសម្ភារៈទាំងអស់នេះ វាជាតំរូវការជាប្រចាំក្នុងប្រតិបត្តិការងាររបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនិងស្ថាប័នផ្សេងទៀត។
ការវិភាគរបស់អង្គការលីកាដូ អំពីក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីនេះ នឹងត្រូវបានរួមបញ្ចូលទាំងរបាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូដែលត្រូវចេញផ្សាយនាពេលខាងមុខនេះផង គឺសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា និងការបង្ហាញអំពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលនឹងត្រូវចេញផ្សាយនៅខែធ្នូនេះ។
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ កញ្ញា ណាលី ពីឡូក នាយិកាអង្គការលីកាដូ ទូរស័ព្ទលេខ: ០១២ ៨០៣ ៦៥០
▪ លោក ហម ស៊ុនរិទ្ធិ នាយករងផ្នែកឃ្លាំមើល និងការពារសិទ្ធិ ទូរស័ព្ទលេខ : ០១២ ៩៨៨ ៩៥៩
PDF៖ ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាអង់គ្លេស - ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរ
- ចំណងជើង & មូលបទ
- តុលាការ និងនីតិរដ្ឋ សិទិ្ធបញ្ចេញមតិ និងចូលរួម ច្បាប់ ឬបទប្បញ្ញត្តិ
