ដីដែលមិនអាចដាំដំណាំបាន៖ ការពិនិត្យលើសម្បទានដីសង្គមកិច្ច
ចេញផ្សាយ ថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៥
ជម្លោះដីធ្លីពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងអាជ្ញាធររដ្ឋ បានក្លាយជាមូលហេតុចម្បង មួយក្នុងចំណោមមូលហេតុចម្បងៗជាច្រើននៃការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា អស់រយៈពេលជាងមួយទស្សវត្សមកនេះ។ ករណីរំលោភបំពានជាច្រើនក្នុងចំណោមការរំលោភបំពានទាំងអស់នេះ បានកើតចេញពីជម្លោះដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច (ELCs) និងសម្បទានដីផ្សេងទៀត ដែលបានផ្តល់ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនជាច្រើន។ កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០០៣ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានចេញនូវគោលនយោបាយដីធ្លីថ្មីមួយដ៏មានសក្កានុពល ក្នុងគោលបំណងផ្តល់ដីធ្លីទៅឲ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលក្រីក្រនិងគ្មានដីធ្លី នៅមុនពេលដែលរាជរដ្ឋាភិបាលចាប់ផ្តើមធ្វើសម្បទានដីយ៉ាងច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ការផ្តល់ដីធ្លីនោះហៅថា សម្បទានដីសង្គមកិច្ច (SLCs)។
ដូចដែលត្រូវបានលើកឡើងក្នុងរបាយការណ៍គម្រោងរបស់ធនាគារពិភពលោក និងភ្នាក់ងារកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់ GIZ អង្គការ លីកាដូ នាថ្មីៗនេះ បានធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើគម្រោងសម្បទានដីសង្គមកិច្ចមួយដែលមានទឹកប្រាក់ចំនួន ១៣ លានដុល្លាអាមេរិក ដែលត្រូវបានផ្តល់ជាជំនួយដោយទីភ្នាក់ងារទាំងពីរ ដើម្បីធ្វើការវាយតម្លៃ ថាតើគម្រោងខាងលើនេះ ពិតជាបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាក្រីក្រនៅទីជនបទប្រាកដមែនដែរឬទេ។
អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយិកាសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿន និងការពារសិទិ្ធមនុស្ស លីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា “ការរកឃើញរបស់យើងពិតជាគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង”។ អ្នកនាង បានបន្តទៀតថា “មិនត្រឹមតែរាជរដ្ឋាភិបាលមិនសូវមានឆន្ទៈក្នុងការផ្តល់ដីធ្លីដែលសមរម្យដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាក្រីក្រយ៉ាងពិតប្រាកដប៉ុណ្ណោះទេ ប្រទេសម្ចាស់ជំនួយក៏មានចេតនាក្នុងការបន្ថែមលទ្ធផលជាច្រើន ដោយប្រកាសថាគម្រោងនេះ ជាគម្រោងគំរូមួយដែលជោគជ័យ សម្រាប់ការឆ្លើយតបនាពេលអនាគតថែមទៀតផង។”
ការបែងចែកដីធ្លីនៅក្នុងគម្រោងបែងចែកដីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច (LASED) បានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ២០០៨ និងមានគោលបំណងបង្ហាញថា សម្បទានដីសង្គមកិច្ចអាចចូលរួមកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅតាមទីជនបទតាមរយៈការផ្តល់ដីធ្លីដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលគ្មានដីធ្លី ចំនួន ៣.០០០ គ្រួសារ សម្រាប់គោលបំណងសាងសង់លំនៅស្ថាន និងសម្រាប់ធ្វើស្រែចម្ការ។ គម្រោងនេះ ត្រូវបានអនុវត្តដោយមិនសូវមានការត្រួតពិនិត្យជាសាធារណៈ ហើយការពិពណ៌នារបស់ធនាគារពិភពលោក និងភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់ (GIZ) មានលក្ខណៈវិជ្ជមានច្រើនពេក។
ក្នុងរបាយការណ៍ចុងក្រោយ ស្តីអំពីស្ថានភាពគម្រោងបែងចែកដីធ្លីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ធនាគារពិភពលោក ធនាគារនេះបានចាត់ទុកថា គម្រោងនេះគឺទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងពេញលេញ ដោយផ្អែកលើសមិទ្ធផល និងដំណើរការនៃការអនុវត្តនានា (ទទួលបានលទ្ធផលសំខាន់ៗជាច្រើន លើសពីគោលដៅជាច្រើនដែលបានគ្រោងទុកថែមទៀតផង)។ នៅពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់ (GIZ) ពិពណ៌នាពីសមិទ្ធផលនៃគម្រោងបែងចែកដីធ្លីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចនេះ ថាជា “គំរូមូយឆ្លើយតបប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ហើយមានផលជាវិជ្ជមានគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ទៅលើជីវភាពរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋតាមជនបទ។ គំរូនេះ គឺអាចធ្វើការផ្សព្វផ្សាយ និងអាចយកមកអនុវត្តដើម្បីធ្វើឲ្យស្ថានភាពជីវភាពពលរដ្ឋល្អប្រសើរឡើងនៅទូទាំងប្រទេសបានហើយ។”
ផ្ទុយទៅវិញ នៅពេលដែលអង្គការ លីកាដូ ចុះទៅទស្សនកិច្ចសិក្សានៅតំបន់នោះ អង្គការ លីកាដូ ប៉ាន់ប្រមាណថា មានពលរដ្ឋតិចជាង ៥០% ក្នុងចំណោមក្រុមគ្រួសារទាំងអស់ដែលទទួលបានដីលំនៅស្ថានក្នុងតំបន់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច តាមរយៈគម្រោងបែងចែកដីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច បានធ្វើការតាំងទីលំនៅ និងបន្តរស់នៅក្នុងតំបន់នោះ។ ដីធ្លីចំនួនពាក់កណ្តាលនៃតំបន់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច មិនទាន់ត្រូវបានចាប់ផ្តើមដំណើរការនៅឡើយទេ ហើយត្រូវការជំនួយជាច្រើនផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងបច្ចេកទេស ដើម្បីឲ្យមាននិរន្តភាពបន្តិចបន្ទួចទៅមុខទៀត។ អ្នកភូមិជាច្រើននាក់ បានរាយការណ៍ពីសមត្ថភាពនៅមានកម្រិតក្នុងការប្រើប្រាស់ដីធ្វើស្រែចម្ការដែលបានផ្តល់ឲ្យ និងការមិនមានភាពប្រសើរឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ នូវសន្តិសុខស្បៀងរបស់អ្នកទាំងនោះនោះទេ។ ដីធ្លីដែលបានបែងចែកឲ្យដោយអាជ្ញាធរកម្ពុជា មានយ៉ាងតិចណាស់មួយផ្នែក គឺមិនមានភាពសមរម្យសម្រាប់ការធ្វើស្រែចម្ការនោះឡើយ។
ការមិនសូវមានឆន្ទៈនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការធានាបាននូវភាពជោគជ័យនៃការសម្បទានដីសង្គមកិច្ចទាំងអស់នេះ បានបង្ហាញឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់ថែមទៀតថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលបានដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ហើយទោះបីជាមានសំណើជាច្រើនដង បានបំពេញនូវរាល់លក្ខខណ្ឌតម្រូវតាមច្បាប់ក៏ដោយ ក៏មិនទាន់បានទទួលនូវប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីណាមួយនៅឡើយ។ លើសពីនេះទៅទៀត ក្រុមគ្រួសារជាច្រើនដែលទទួលបានដីធ្លី អាចនឹងបាត់បង់សិទ្ធិក្នុងការកាន់កាប់អចលនទ្រព្យរបស់ខ្លួន ដោយសារការអនុវត្តគម្រោងមិនមានប្រសិទ្ធភាព។ ការមិនមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការអនុវត្តគម្រោងនេះ ជំរុញឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរំលោភបំពានលក្ខខណ្ឌតម្រូវតាមច្បាប់ ដែលអ្នកទាំងនោះត្រូវតែបំពេញដើម្បីស្នើសុំប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។ ក៏ប៉ុន្តែធនាគារពិភពលោកបានប្រកាសថា “សុវត្ថិភាពនៃភាពជាម្ចាស់កម្មសិទិ្ធដីធ្លី គឺត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាផលប្រយោជន៍ដ៏ធំបំផុតដែលបានមកពីគម្រោងនេះ” ។
អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក បានមានប្រសាសន៍ថា “ធនាគារពិភពលោក និងភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់ (GIZ) មិនអាចបន្តបំភ័ន្តសាធារណៈជន និងដៃគូពាក់ព័ន្ធបានទៀតទេ”។ អ្នកនាង បានបន្តទៀតថា “បញ្ហាសំខាន់ៗដែលប៉ះពាល់ដល់គម្រោងនេះ ជាពិសេសការមិនសូវមានឆន្ទៈនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវតែដោះស្រាយសម្រាប់ការសម្បទានដីសង្គមកិច្ចទាំងអស់នេះ ដើម្បីឲ្យគម្រោងនេះមានឱកាសក្នុងការទទួលបានជោគជ័យ និងនិរន្តរភាព។ ការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងអស់នេះ គឺត្រូវតែចាប់ផ្តើមដោយការទទួលស្គាល់បញ្ហាទាំងអស់នេះ បើមិនដូច្នេះទេ ភ្នាក់ងារទាំងពីរនេះនឹងទៅជាធ្វើការដើម្បីគាំទ្រនូវទំលាប់អវិជ្ជមានរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលទៅវិញ។”
នៅពេលដែលធនាគារពិភពលោក និងភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់ ប្រារព្ធនូវការទទួលបានជោគជ័យនៃគម្រោងបែងចែកដីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ជាសាធារណៈ អ្នកទាំងអស់នោះហាក់បីដូចជាដឹងច្បាស់ណាស់ថា ត្រូវការថវិការាប់លានដុល្លារបន្ថែមទៀត ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដែលបានកើតឡើងក្នុងរយៈពេល ៦ឆ្នាំ ដែលធ្វើឲ្យគម្រោងនេះមិនទទួលបានជោគជ័យពិតប្រាកដ។ នៅចុងឆ្នាំ ២០១៤ ធនាគារពិភពលោក បានប្រកាសពីការផ្តល់កម្ចីជាថ្មីដល់ប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈកម្ចីថ្មីមួយដែលមានទឹកប្រាក់ចំនួន ២៥លានដុល្លារអាមេរិក ដើម្បីបន្តផ្តល់ជំនួយដល់តំបន់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ចំនួន ១៥កន្លែង រួមទាំងតំបន់ក្រោមគម្រោងបែងចែកដីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចចំនួន ៨កន្លែងផងដែរ។ ប្រសិនបើកម្ចីនេះត្រូវបានយល់ព្រម កម្ចីនេះនឹងក្លាយជាកម្ចីថ្មីទីមួយរបស់ធនាគារពិភពលោក ចាប់តាំងពីធនាគារនេះបានផ្អាកការផ្តល់មូលនិធិដល់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០១១។ ជំនួយនេះនឹងត្រូវបានផ្តល់បន្ថែមជាគម្រោងបន្ត ដែលនឹងជួយទៅលើសន្តិសុខស្បៀង ហើយដែលបានចាប់ផ្តើមដោយភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់។
ដើម្បីបំពេញតាមការសន្យាក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងបង្កើនសន្តិសុខស្បៀងដល់ក្រុមគ្រួសារជាច្រើនដែលត្រូវផ្តល់ជំនួយដោយគម្រោងបែងចែកដីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ជំនួយបន្ថែមគឺជាការចាំបាច់ណាស់។ ក៏ប៉ុន្តែគម្រោងដែលទាមទារឲ្យមានការវិនិយោគច្រើនក្នុងរយៈពេលយូរឆ្នាំបែបនេះ មិនអាចត្រូវបានចាត់ទុកថាជា គំរូឆ្លើយតបមួយសម្រាប់គំនិតផ្តួចផ្តើមគម្រោងសម្បទានដីសង្គមកិច្ចនានា នៅពេលអនាគតនោះទេ។ មុនពេលដែលប្រទេសម្ចាស់ជំនួយ ផ្តល់ថវិកាជាច្រើនចូលក្នុងគម្រោងសម្បទានដីសង្គមកិច្ចជាច្រើនផ្សេងទៀត អ្នកទាំងនោះត្រូវតែធ្វើការសន្និដ្ឋានឲ្យបានច្បាស់លាស់ ពីគំរូដែលមិនទទួលបានជោគជ័យរបស់គម្រោងបែងចែកដីសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច (LASED) ហើយនិងវិធីសាស្ត្រមិនទាន់ត្រឹមត្រូវរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការសម្បទានដីសង្គមកិច្ច ដែលវិធីសាស្ត្រនេះក៏ជាបញ្ហាប្រឈមផងដែរ។
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង៖
▪ អ្នកនាង ណាលី ពីឡូក នាយិកាអង្គការ លីកាដូ លេខទូរស័ព្ទ៖ ០១២ ៨០៣ ៦៥០
▪ លោក អំ សំអាត អ្នកសម្របសម្រួលបចេ្ចកទេសនៃអង្គការ លីកាដូ លេខទូរស័ព្ទ៖ ០១២ ៣២៧ ៧៧០
PDF៖ ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាអង់គ្លេស - ទាញយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាភាសាខ្មែរ
MP3៖ ស្តាប់សំឡេងជាភាសាខ្មែរ
- ចំណងជើង & មូលបទ
- សិទ្ធិដីធ្លី
